1. Αν σας σταμάτησαν για έλεγχο από την αστυνομία στον δρόμο, πώς να αντιδράσετε;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Παραμείνετε ψύχραιμοι. Μην τραπείτε σε φυγή - δεν είναι καλή ιδέα. Μιλήστε προσεκτικά και καθαρά. Ό,τι πείτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας ενώπιον δικαστηρίου.
- Μην ακουμπάτε τους αστυνομικούς – δεν είναι καλή ιδέα. Κρατήστε τα χέρα σας εντός του οπτικού πεδίου της αστυνομίας.
- Μην προσπαθήσετε να αντισταθείτε, ακόμα κι αν είστε αθώοι ή αν πιστεύετε ότι η αστυνομία δρα αδίκως ή παρανόμως.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ανήλικοι χρήζουν ειδικής προστασίας και μεταχείρισης από την αστυνομία, λόγω του νεαρού της ηλικίας και της ευαλωτότητάς τους. Η εν λόγω ειδική προστασία είναι κατοχυρωμένη στα πλαίσια των διεθνών δεσμεύσεων της Ελλάδας. Σύμφωνα με ειδικές νομοθετικές διατάξεις και δη σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Νόμος 2101/1992), απαιτείται ειδική μεταχείριση από πλευράς της αστυνομίας τόσο των ανήλικων θυτών όσο και των ανήλικων θυμάτων, σύμφωνα με τις κάτωθι κατευθυντήριες γραμμές:
- Με τον όρο ανήλικοι νοούνται τα φυσικά πρόσωπα τα οποία, κατά δήλωσίν τους, δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους.
- Ασυνόδευτος ανήλικος είναι ο ανήλικος, ο οποίος φθάνει στην Ελλάδα χωρίς να συνοδεύεται από πρόσωπο που ασκεί, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, τη γονική του μέριμνα ή την επιμέλειά του ή από ενήλικο συγγενή που ασκεί στην πράξη τη φροντίδα του και για όσο χρόνο η άσκηση των καθηκόντων αυτών δεν έχει ανατεθεί σε κάποιο άλλο πρόσωπο, σύμφωνα με τον νόμο. Στον ορισμό αυτόν περιλαμβάνεται και ο ανήλικος που παύει να συνοδεύεται μετά την είσοδό του στην Ελλάδα Κατά την επαφή της αστυνομίας με ανηλίκους υπόπτους για εγκληματικές ενέργειες, οι αστυνομικές αρχές υποχρεούνται να μεριμνούν για την σωματική ακεραιότητα των ανηλίκων και να αποτρέπουν οποιαδήποτε βλάβη τους, όπως επιβάλλουν οι εκάστοτε συνθήκες.
- Αστυνομικά όργανα που εμπλέκονται σε υποθέσεις ανηλίκων πρέπει να εκπαιδεύονται καταλλήλως και να αξιολογούνται ως κατάλληλοι για τον εν λόγω ρόλο. Σε περιοχές όπου λειτουργούν γραφεία Υποδιεύθυνσης ή Τμήματα Προστασίας Ανηλίκων, οι υπηρεσίες αυτές είναι υπεύθυνες για την κράτηση και την επιμέλεια οποιουδήποτε ανηλίκου και οφείλουν να παρέχουν υποστήριξη στις λοιπές αστυνομικές υπηρεσίες κατά τη διερεύνηση υποθέσεων που αφορούν ανηλίκους θύτες ή θύματα.
- Τα αστυνομικά όργανα, ως εκπρόσωποι κρατικής εξουσίας, υποχρεούνται να εξηγούν και να διασφαλίζουν ότι οι ανήλικοι κατανοούν ότι η αποστολή της αστυνομίας είναι η προστασία των δικαιωμάτων των ανηλίκων, ακόμη και σε περίπτωση παραβίασης του νόμου από πλευράς τους.
- Οι ανήλικοι έχουν δικαίωμα να εκφράζουν τις απόψεις τους και να τους δίνεται αυτή η δυνατότητα, είτε προσωπικά είτε δια αντιπροσώπου, ενώπιον κάθε διοικητικής ή δικαστικής αρχής και διαδικασίας που τυχόν τους αφορά.
- Το δικαίωμα των ανηλίκων στην ιδιωτικότητα θα πρέπει να γίνεται σεβαστό σε όλα τα στάδια κάθε διαδικασίας που τυχόν τους αφορά, προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν ακατάλληλη δημοσιότητά τους ή στιγματισμός τους. Μόνο τα αρχικά τους επιτρέπεται να δημοσιοποιούνται, και αυτό μόνο εφόσον τέτοια δημοσιοποίηση δεν πρόκειται να οδηγήσει στην καθ'οιονδήποτε τρόπο ταυτοποίησή τους.
- Αστυνομικά όργανα τα οποία συνοδεύουν ανηλίκους πρέπει να φορούν πολιτικά ρούχα, ειδικά όταν ο ανήλικος πρόκειται να μεταφερθεί σε ειδικό ίδρυμα.
Πηγή:
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
α. Επιτρέπεται η σύλληψη σε περίπτωση άρνησης απάντησης σε ερωτήσεις των αστυνομικών οργάνων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Πρέπει να επιδείξετε τα έγγραφα ταυτοποιήσής σας όταν σας ζητηθεί από τις αστυνομικές αρχές, αλλά δεν υποχρεούστε να απαντάτε σε ερωτήσεις εκτός αν σας επιδείξουν ένταλμα σύλληψης ή κλήση προς τούτο.
Η αστυνομία δεν επιτρέπεται να συλλάβει για εξακρίβωση στοιχείων άτομο το οποίο προσκομίζει έγκυρο δελτίο αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατήριο. Η μόνη εξαίρεση είναι εάν η συμπεριφορά του ατόμου εγείρει σοβαρές υποψίες στην αστυνομία για παραβίαση του νόμου. Απλή πιθανότητα ένα άτομο να είναι φυγάς δεν αρκεί για τη κράτησή του για εξακρίβωση της ταυτότητας του χωρίς την ύπαρξη επαρκών γεγονότων που να οδηγούν σε σοβαρές υποψίες ότι το άτομο αυτό είναι όντως φυγάς. Όταν οποιαδήποτε αρχή επιδιώκει την στέρηση της ελευθερίας κάποιου, φέρει και το σχετικό βάρος απόδειξης της νόμιμης βάσης αναφορικά με τον εν λόγω περιορισμό. Συνεπώς, κανένας ανήλικος δεν χρειάζεται να αποδείξει την απουσία τέτοιας δικαιολογητικής βάσης για την αστυνομία.
Κατά την εξακρίβωση των στοιχείων κάποιου, η αστυνομία οφείλει να ακολουθεί τις κάτωθι αρχές:
- Η αστυνομία οφείλει να ζητήσει ευγενικά την επίδειξη της ταυτότητας κάποιου. Σε περίπτωση προσκόμισης έγκυρου δελτίου ταυτότητας, η αστυνομία οφείλει να αφήσει το εν λόγω άτομο ελεύθερο.
- Σε περίπτωση αδυναμίας επίδειξης τέτοιων εγγράφων, το αστυνομικό όργανο έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει το εν λόγω άτομο στο αστυνομικό τμήμα, αλλά μόνο προς εξακρίβωση στοιχείων. Τόσο το εύρος των ερωτήσεων κατά τη διάρκεια παραμονής στο αστυνομικό τμήμα όσο και η διάρκεια της κράτησης πρέπει να είναι κατά το αναγκαίο μέτρο για την εξακρίβωση των στοιχείων.
Το 2016, η οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) σε επιστολή του προς τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη έκανε έκκληση προς κατάργηση των διατάξεων του προεδρικού διατάγματος 141/91, καθότι παρέχεται υπερβολική ελευθερία στις αστυνομικές αρχές για «σταμάτημα και έρευνα» προς εξακρίβωση στοιχείων.
Το 2019, η Intracom υπέγραψε σύμβαση με την Ελληνική Αστυνομική Διεύθυνση του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, αναφορικά με το έργο «Έξυπνη Αστυνόμευση», το οποίο προωθεί γρήγορα και με ασφάλεια την ταυτοποίηση και εξακρίβωση των στοιχείων των πολιτών, αυτοκινήτων και εγγράφων με σκοπό την αύξηση της αίσθησης της κοινωνικής ασφάλειας.
Πηγή:
Το άρθρο 94 του π.δ. 141/1991 προβλέπει την δυνατότητα στα αστυνομικά όργανα να εξακριβώνουν τα στοιχεία ταυτότητας των πολιτών στα πλαίσια της προληπτικής τους δράσης. Το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο η) του π.δ. 141/1991 επιτρέπει στα αστυνομικά όργανα να ελέγχουν την ταυτότητα των ατόμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από καταστήματα ή ιδιωτικές κατοικίες κατά τη διάρκεια της νύχτας. και το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο θ) του π.δ. 141/1991 ορίζει ότι τα άτομα που δεν στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους μπορεί να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για ταυτοποίηση.
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
Επιστολή της οργάνωσης Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) προς τον Έλληνα Αναπληρωτή Υπουργό Προστασίας του Πολίτη με την οποία ζητούσε την κατάργηση του π.δ. 141/1991.
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Η Intracom Telecom αναλαμβάνει Έργο «Έξυπνης Αστυνόμευσης» στην Ελλάδα με σκοπό να τονωθεί, έμπρακτα, το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
(Intracom Telecom Undertakes a "Smart Policing" Project (intracom-telecom.com)
β. Αν το αστυνομικό όργανο δεν δηλώσει την ιδιότητά του;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Εκτός από την περίπτωση χρήσης ειδικών ερευνητικών τεχνικών, τα αστυνομικά όργανα οφείλουν να γνωστοποιούν την ιδιότητά τους προτού προβούν σε οποιαδήποτε ανάκριση ή έρευνα οποιουδήποτε ατόμου. Σε περίπτωση μη επίδειξης του δελτίου υπηρεσιακής τους ταυτότητας από μέρους των αστυνομικών οργάνων, κανείς δεν υποχρεούται να επιδείξει τα έγγραφα ταυτότητάς του, να απαντήσει σε ερωτήσεις τους ή να τους ακολουθήσει στο αστυνομικό τμήμα (π.χ. ΑΔΤ).
Δεν είναι καλή ιδέα να ακουμπάτε τους αστυνομικούς. Κρατήστε τα χέρα σας εντός του οπτικού πεδίου της αστυνομίας.
Πηγή:
Η εγκύκλιος 7011/10/38a/1995 απαιτεί από τους αστυνομικούς να επιδεικνύουν την ταυτότητά τους στα άτομα με τα οποία έρχονται σε επαφή.
Βλέπε επίσης άρθρο 2 π.δ. 254/2004 "Ο αστυνομικός... όταν επέμβει, υποχρεούται να δηλώσει την ιδιότητα, την ταυτότητα και την υπηρεσία του"
(Πηγή μη διαθέσιμη)
γ. Αν το αστυνομικό όργανο μου μιλάει απλώς αλλά χωρίς να μου ζητηθεί κάποια ενέργεια?
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Πηγή:
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
δ. Aν ο αστυνομικός φοράει πολιτική περιβολή ή δεν δηλώνει ότι έχει την ιδιότητα του αστυνομικού αλλά νομίζω ότι παρόλα αυτά είναι αστυνομικός;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Εκτός από τις περιπτώσεις χρήσης των ως άνω ειδικών ερευνητικών τεχνικών, αστυνομικό όργανο το οποίο δεν έχει ταυτοποιηθεί ως τέτοιο, δεν έχει καμία αρμοδιότητα. Αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και ταυτόχρονα να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας.
Πηγή:
Η εγκύκλιος 7011/10/38a/1995 απαιτεί από τους αστυνομικούς να επιδεικνύουν την ταυτότητά τους στα άτομα με τα οποία έρχονται σε επαφή.
Βλέπε επίσης άρθρο 2 π.δ. 254/2004 "Ο αστυνομικός... όταν επέμβει, υποχρεούται να δηλώσει την ιδιότητα, την ταυτότητα και την υπηρεσία του"
(Πηγή μη διαθέσιμη)
Σύμφωνα με το αρ. 7 παρ. 2 π.δ. 538/1989 τα αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και ταυτόχρονα να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας.
(https://www.e-nomothesia.gr/kat-astynomikos-astynomia/genika-nomothetimata/pd-538-1989.html)
ε. Μπορώ να πω στην αστυνομία ότι δεν προτίθεμαι να τους μιλήσω χωρίς την παρουσία δικηγόρου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι. Έχετε το δικαίωμα να πείτε στην αστυνομία ότι δεν θέλετε να μιλήσετε χωρίς την παρουσία δικηγόρου. Μπορείτε να κάνετε χρήση του δικαιώματός σας στη σιωπή ή οποιουδήποτε από τα άλλα δικαιώματά σας (π.χ. το δικαίωμα σε δικηγόρο και το δικαίωμα να ενημερώσετε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο για τη σύλληψή σας) λέγοντας απλώς ότι θέλετε να χρησιμοποιήσετε το εν λόγω δικαίωμά σας. Μπορείτε επίσης να παραιτηθείτε από τα δικαιώματά σας (δηλαδή, να μην τα χρησιμοποιήσετε) λέγοντας, για παράδειγμα, «Ναι, καταλαβαίνω τα δικαιώματά μου, αλλά είμαι έτοιμος να μιλήσω μαζί σας». Ωστόσο, δεν θα ήταν φρόνιμο να προβείτε σε μία τέτοια ενέργεια χωρίς την παρουσία του δικηγόρου σας.
Πηγή:
Nόμος 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
στ. Αν κάτσω κάτω, μπορεί να θεωρηθεί αντίσταση κατά της αρχής;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι, αν καθήσετε κάτω θεωρείται αντίσταση κατά της αρχής και η αντίσταση κατά της αρχής δεν είναι καλή ιδέα ακόμα και στην περίπτωση που είστε αθώοι ή αν πιστεύετε οτι η αστυνομία δρα αδίκως ή παρανόμως.
Πηγή:
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
ζ. Αν σταματήσουν όλη μου την παρέα, και ορισμένοι τρέξουν, μπορώ να τρέξω κι εγώ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Παραμείνετε ψύχραιμοι. Μην τρέξετε, δεν είναι καλή ιδέα. Εκφραστείτε προσεκτικά και καθαρά. Ό,τι πείτε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας κατά την δικαστική διαδικασία.
Πηγή:
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
η. Μπορώ να προτρέψω άλλους (π.χ. τα αδέρφια μου) να τρέξουν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Παραμείνετε ψύχραιμοι. Μην τρέξετε, δεν είναι καλή ιδέα. Εκφραστείτε προσεκτικά και καθαρά. Ό,τι πείτε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας κατά την δικαστική διαδικασία.
Πηγή:
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
θ. Αν η γλώσσα που χρησιμοποιούν τα αστυνομικά όργανα δεν είναι η μητρική μου, μπορώ να τους ενημερώσω χωρίς να παραιτηθώ των δικαιωμάτων μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Εάν δεν μιλάτε ελληνικά, αυτά τα δικαιώματα πρέπει να σας παρέχονται σε γλώσσα που καταλαβαίνετε. Το να ζητήσετε διερμηνέα ή μεταφραστή ή να δηλώσετε ότι δεν καταλαβαίνετε τη γλώσσα του αξιωματικού δεν συνεπάγεται παραίτηση από το δικαίωμά σας στη σιωπή.
Πηγή:
Το άρθρο 10 του Nόμoυ 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
Βλέπε επίσης το άρθρο 101 του Ελληνικού Κώδικα Ποινικής Δικονομίας: "Ένας ύποπτος ή κατηγορούμενος που δεν μιλάει ή δεν κατανοεί επαρκώς ελληνικά έχει δικαίωμα διερμηνείας και γραπτής μετάφρασης όλων των βασικών εγγράφων της διαδικασίας, σύμφωνα με τα άρθρα 233 και 237"
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
Κατά το σταμάτημα, σωματική έρευνα ή σύλληψη όσων δεν ομιλούν ή δεν καταλαβαίνουν ελληνικά, η αστυνομία οφείλει να ακολουθεί τις κάτωθι οδηγίες:
- Ανεξάρτητα από τις όποιες δυσκολίες, η αστυνομία οφείλει να σας παράσχει τις απαραίτητες προφορικές και γραπτές πληροφορίες σε γλώσσα την οποία καταλαβαίνετε.
- Κατά την παροχή πληροφοριών σχετικά με την κράτηση και τα δικαιώματά σας σε μια γλώσσα που καταλαβαίνετε, η αστυνομία μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν αξιωματικό που μιλά την ίδια γλώσσα με εσάς, έναν διερμηνέα, έναν υπάλληλο του προξενείου ή οποιονδήποτε άλλο διαθέσιμο, αυτοπροσώπως ή μέσω τηλεφώνου
Πηγή:
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf
ι. Μπορούν να με σταματήσουν ακόμα κι αν δεν έχω κάνει τίποτα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η ελληνική Αστυνομία μπορεί να σταματήσει κάποιον στον δρόμο για έλεγχο μόνο εάν έχει σοβαρές υπόνοιες για εγκληματική ενέργεια. Η «σοβαρότητα» σχετίζεται με τις υποψίες του αστυνομικού (όχι με την βαρύτητα του ποινικού αδικήματος).
Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηριότητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. Δεν υπάρχει νομικός ορισμός της «υπόνοιας», αλλά εξαρτάται από την πιθανολογική εκτίμηση κινδύνου και τον επαγωγικό συλλογισμό του αρμόδιου αστυνομικού ότι έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη, βάσει των διαθέσιμων ενδείξεων.
Πηγή:
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 ορίζει ότι οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηριότητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. και στην εγκύκλιο 7100/22/4α/2005 του Αρχηγού Αστυνομίας υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των "υποψιών".
ια. Τι να κάνεις αν σε σταματήσει στον δρόμο η αστυνομία.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η ελληνική Αστυνομία μπορεί να σταματήσει κάποιον στον δρόμο μόνο εάν έχει σοβαρές υποψίες για εγκληματική ενέργεια. Η «σοβαρότητα» σχετίζεται με τις υποψίες του αστυνομικού (όχι με την βαρύτητα του ποινικού αδικήματος).
Πηγή:
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
Οι αστυνομικοί πρέπει να ακολουθούν διάφορες οδηγίες όταν σταματούν ένα άτομο στο δρόμο.
- Ο αστυνομικός πρέπει να δρα με καλή πίστη, που σημαίνει να έχει την εύλογη πεποίθηση ότι το άτομο που σταμάτησε παραβίασε τον νόμο.
- Το αστυνομικό όργανο πρέπει κατόπιν να υποβάλει έκθεση που να περιγράφει τα γεγονότα που τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν σοβαρές υπόνοιες εγκληματικής ενέργειας.
- Το αστυνομικό όργανο οφείλει να ολοκληρώσει τον έλεγχο το συντομότερο δυνατόν και υπό την ελάχιστη δυνατή πίεση, εκτός εάν εν συνεχεία ανακύψουν γεγονότα που θα δικαιολογούσαν την σύλληψη.
- Το αστυνομικό όργανο θα πρέπει να ανακρίνει το άτομο που σταμάτησε μόνο για πληροφορίες που είναι απολύτως απαραίτητες και δεν θα πρέπει να αναζητήσει προσωπικά στοιχεία.
- Το αστυνομικό όργανο δεν επιτρέπεται ούτε να φωτογραφίσει το άτομο που έχει σταματήσει ούτε να του πάρει δακτυλικά αποτυπώματα.
- Κατά τη διάρκεια της κράτησης, το αστυνομικό όργανο οφείλει να επιτρέπει στο σταματημένο άτομο να επικοινωνεί αυτοπροσώπως ή τηλεφωνικά με συγγενείς ή άλλα άτομα της επιλογής του.
Τα όργανα επιβολής της τάξης μπορούν να περάσουν χειροπέδες μόνο αν υπάρχει κίνδυνος φυγής (δηλαδή, υπάρχει περίπτωση να προσπαθήσει να διαφύγει) ή βίαιης αντίστασης.
Πηγή:
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί μπορούν να περάσουν χειροπέδες σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φυγής ή άτομα που αντιδρούν βίαια.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Δείτε επίσης το Art. 278 παρ.2 Κώδικας Ποινικής Δικονομίας «Οι συλλαμβάνοντες πρέπει να συμπεριφέρονται στον συλληφθέντα με κάθε δυνατή ευγένεια και να σέβονται την τιμή του. ή είναι ύποπτος φυγής».
2. Πότε μπορεί η αστυνομία να διαξάγει σωματικό έλεγχο και έρευνα του περίγυρου σου;
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Έχετε το δικαίωμα να πείτε όχι σε σωματικό έλεγχο.
- Έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε την διεξαγωγή έρευνας του *αυτοκινήτου, του σπιτιού ή άλλου χώρου σας.
- Η αστυνομία δεν μπορεί να σας συλλάβει επειδή αρνηθήκατε να συναινέσετε σε διεξαγωγή έρευνας χωρίς ένταλμα.
- Το ένταλμα είναι δικαστική απόφαση και συνεπώς δεν έχετε άλλη επιλογή από το να συναινέσετε.
Σωματική έρευνα, έρευνα σε μη οικιστικούς ιδιωτικούς χώρους, οχήματα ή αντικείμενα μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο κατόπιν σοβαρών υποψιών εγκληματικής ενέργειας ή σε περίπτωση απόλυτης ανάγκης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 96, παρ. 3(β) του π.δ. 141/91.
* Σημειώστε ωστόσο ότι το άσυλο της κατοικίας δεν καλύπτει το αυτοκίνητο ή/και άλλα οχήματα.
Κατά τη διεξαγωγή έρευνας, η αστυνομία θα πρέπει να ακολουθεί τις κάτωθι οδηγίες:
- Ανώτατος αξιωματικός της ελληνικής αστυνομίας είναι αυτός ο οποίος θα πρέπει να διεξάγει την έρευνα, εκτός από τις περιπτώσεις που η αναμονή για την έλευσή του θα καθιστούσε την έρευνα αδύνατη.
- Η έρευνα πρέπει να διεξάγεται ενώπιον δύο μαρτύρων, εκτός αν αυτό είναι αδύνατον.
- Σωματική έρευνα σε γυναίκα πρέπει να διεξάγεται από γυναίκα αξιωματικό της αστυνομίας ή από άλλη γυναίκα που έχει επιλεγεί από την αστυνομία.
- Το όργανο της Αστυνομίας που διεξάγει την έρευνα θα πρέπει να προκαλεί την λιγότερη δυνατή παραβίαση της προσωπικότητάς του ατόμου. Παραδείγματος χάριν, έρευνες κατά τις οποίες απαιτείται ο κρατούμενος να ξαπλώσει μπρούμυτα ή να παραμείνει σε άλλη άβολη ή ταπεινωτική θέση θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και μόνο όταν δικαιολογούνται από συγκεκριμένους λόγους που σχετίζονται με την ασφάλεια των ίδιων των αστυνομικών ή/και του κοινού.
- Η αστυνομία θα πρέπει να εξηγήσει στο άτομο που ελέγχεται ή στον ιδιοκτήτη του υπό έρευνα ακινήτου ή εγκαταστάσεων, τον λόγο και τη νομική βάση της έρευνας.
- Το αστυνομικό όργανο πρέπει να συμμορφώνεται με αυτές τις οδηγίες ακόμη και σε περίπτωση πολύ σοβαρών εγκλημάτων, όπως όταν ερευνώνται οχήματα για κακουργήματα διακίνησης ναρκωτικών ή όταν διεξάγονται μυστικές δραστηριότητες από την αστυνομία κατά της διακίνησης ναρκωτικών.
Σε κάθε περίπτωση το σχετικό όργανο πρέπει πάντα να ενημερώνει άμεσα τον αρμόδιο εισαγγελέα.
Πηγή:
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
α. Αν η αστυνομία θέλει να ψάξει το κινητό μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η αστυνομία δεν μπορεί να ψάξει το τηλέφωνό σας χωρίς ένταλμα. Το περιεχόμενο του κινητού σας προστατεύεται από το Σύνταγμα και τους ισχύοντες ειδικούς νόμους.
Τα όργανα της τάξης μπορούν να κατασχέσουν τα ψηφιακά σας δεδομένα μόνο κατόπιν εντάλματος, χωρίς ωστόσο να έχετε νομική υποχρέωση να παράσχετε και τον σχετικό κωδικό σας.
Η αστυνομία μπορεί να διεξάγει έρευνα σε ιδιωτική ιδιοκτησία μόνο κατόπιν έγκυρου εντάλματος ή με την συναίνεση του ενοίκου. Το ένταλμα πρέπει να περιέχει πληροφορίες σχετικά με το πού επιτρέπεται να διεξαχθεί η έρευνα και τους λόγους για τους οποίους διεξάγεται η έρευνα. Εντάλματα εκδίδονται είτε από το δικαστήριο είτε από τον εισαγγελέα και τυχόν ανυπακοή θεωρείται ποινικό αδίκημα. Εάν η αστυνομία δεν ακολουθήσει τον Κώδικα για τον τρόπο διεξαγωγής των ερευνών, η έρευνα θεωρείται παράνομη και τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία ενδέχεται να απορριφθούν μερικώς ή ολικώς.
Πηγή:
Το ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει το άσυλο της κατοικίας και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ατόμου (άρθρο 9), καθώς και το απόρρητο των επικοινωνιών (Άρθρο 19), ενώ η σχετική συνταγματική αναθεώρηση καθιέρωσε την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α).
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
Το άρθρο 265 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας επιτρέπει την κατάσχεση ψηφιακών δεδομένων.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Τα άρθρα 253 και 256 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ρυθμίζουν τον τρόπο διεξαγωγής των ερευνών από την Αστυνομία.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
β. Αν μου ζητηθεί ο κωδικός του κινητού μου από την αστυνομία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Δεν απαιτείται να δώσετε στην αστυνομία κωδικό πρόσβασης του κινητού σας. Η αστυνομία δεν μπορεί να ερευνήσει το κινητό σας (συμπεριλαμβανομένου του ξεκλειδώματος του κινητού σας με τον σχετικό κωδικό πρόσβασης) χωρίς ένταλμα. Το περιεχόμενο του κινητού σας προστατεύεται από το Σύνταγμα και τους ισχύοντες ειδικούς νόμους.
Τα όργανα της τάξης μπορούν να κατάσχουν τα ψηφιακά σας δεδομένα μόνο κατόπιν εντάλματος.
Δεν χρειάζεται να συμμετάσχετε σε καμία συζήτηση με την αστυνομία εκτός εάν σας επιδείξουν σχετικό ένταλμα (νομικό έγγραφο). Εάν δεχτείτε πιέσεις για να απαντήσετε σε ερωτήσεις, έχετε το δικαίωμα να επικοινωνήσετε με δικηγόρο, διερμηνέα ή/και κάποιο μέλος της οικογένειάς σας (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Πηγή:
Το ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει το άσυλο της κατοικίας και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ατόμου (άρθρο 9), καθώς και το απόρρητο των επικοινωνιών (Άρθρο 19), ενώ η σχετική συνταγματική αναθεώρηση καθιέρωσε την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α).
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
Το άρθρο 265 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας επιτρέπει την κατάσχεση ψηφιακών δεδομένων.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
γ. Αν τα αστυνομικά όργανα με διατάξουν να τους δώσω τον κωδικό μου ή άλη πρόσβαση στο κινητό μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Δεν απαιτείται να δώσετε στην αστυνομία κωδικό πρόσβασης του κινητού σας. Η αστυνομία δεν μπορεί να ερευνήσει το κινητό σας (συμπεριλαμβανομένου του ξεκλειδώματος του κινητού σας με τον σχετικό κωδικό πρόσβασης) χωρίς ένταλμα. Το περιεχόμενο του κινητού σας προστατεύεται από το Σύνταγμα και τους ισχύοντες ειδικούς νόμους.
Τα όργανα της τάξης μπορούν να κατάσχουν τα ψηφιακά σας δεδομένα μόνο κατόπιν εντάλματος.
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο)
Πηγή:
Το ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει το άσυλο της κατοικίας και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ατόμου (άρθρο 9), καθώς και το απόρρητο των επικοινωνιών (Άρθρο 19), ενώ η σχετική συνταγματική αναθεώρηση καθιέρωσε την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α).
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
Το άρθρο 265 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας επιτρέπει την κατάσχεση ψηφιακών δεδομένων.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
δ. Υποχρεούμαι να τους δώσω τον κωδικό πρόσβασης του κινητού μου όταν δεν βρίσκομαι υπό κράτηση; Τι να κάνω αν απλώς μου τον ζητήσουν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Όχι. "Nemo tenetur se ipsum incriminare" σημαίνει ότι κανένα άτομο δεν μπορεί να διαταχθεί σε αυτοενοχοποίηση.
Δεν απαιτείται να δώσετε στην αστυνομία τον κωδικό πρόσβασης του κινητού σας. Η αστυνομία δεν μπορεί να ερευνήσει το κινητό σας (συμπεριλαμβανομένου του ξεκλειδώματος του κινητού σας με τον σχετικό κωδικό πρόσβασης) χωρίς ένταλμα. Το περιεχόμενο του κινητού σας προστατεύεται από το Σύνταγμα και τους ισχύοντες ειδικούς νόμους.
Τα όργανα της τάξης μπορούν να κατάσχουν τα ψηφιακά σας δεδομένα μόνο κατόπιν εντάλματος.
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Πηγή:
Το άρθρο 104 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας κατοχυρώνει το δικαίωµα σιωπής και µη αυτοενοχοποίηση («Nemo tenetur se ipsum incriminare»).
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει το άσυλο της κατοικίας και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ατόμου (άρθρο 9), καθώς και το απόρρητο των επικοινωνιών (Άρθρο 19), ενώ η σχετική συνταγματική αναθεώρηση καθιέρωσε την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α).
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
Το άρθρο 265 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας επιτρέπει την κατάσχεση ψηφιακών δεδομένων.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
ε. Τι μέσα μπορεί να χρησιμοποιήσει η αστυνομία για να με ψάξει; Τι είδους τεχνολογία (αναγνώριση χαρακτηριστικών του προσώπου, κρυφές κάμερες, έρευνα δακτυλικών αποτυπωμάτων, κλπ.);
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Τα μέσα που επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει η αστυνομία για την έρευνα υπόπτων ή κατηγορουμένων ποικίλλουν ανάλογα με το προς διερεύνηση ποινικό αδίκημα και τις σχετικές περιστάσεις. Όμως, η ελληνική Αστυνομία μπορεί να εφαρμόσει τεχνικές υποκλοπής ή να επιβάλει την άρση του απορρήτου των τηλεπικοινωνιών, μόνο με ένταλμα.
Το 2019, η Intracom υπέγραψε σύμβαση με την Ελληνική Αστυνομική Διεύθυνση του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, αναφορικά με το έργο «Έξυπνη Αστυνόμευση», το οποίο προωθεί γρήγορα και με ασφάλεια την ταυτοποίηση και εξακρίβωση των στοιχείων των πολιτών, αυτοκινήτων και εγγράφων με σκοπό την αύξηση της αίσθησης της κοινωνικής ασφάλειας.
Στο πλαίσιο του εν λόγω έργου «Έξυπνη Αστυνόμευση», η αστυνομία θα λάβει συσκευές για τη διεξαγωγή ζωντανής αναγνώρισης χαρακτηριστικών του προσώπου και ταυτοποίησης δακτυλικών αποτυπωμάτων ατόμων.
Πηγή:
Νόμος 2225/1994 αναφορικά με τις υποκλοπές.
ΝΟΜΟΣ 2225/1994 (Κωδικοποιημένος) - ΦΕΚ Α 121/20.07.1994 (kodiko.gr)
Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών στα Πλαίσια Υλοποίησης της Δρασης: «Προμήθεια Συστημάτων Για Έξυπνη Αστυνόμευση – Smart Policing», μέρος Β.1.2.
12042018-texn_prod.pdf (astynomia.gr)
Η Intracom Telecom αναλαμβάνει το Έργο «Έξυπνης Αστυνόμευσης» στην Ελλάδα με σκοπό να τονωθεί, έμπρακτα, το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
(Intracom Telecom Undertakes a "Smart Policing" Project (intracom-telecom.com)
στ. Μπορεί η αστυνομία να ψάξει το σακίδιό μου ή κάποιο άλλο αντικείμενο που έχω πάνω μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι, μπορούν. Εκτός από την έρευνα, ως ανακριτική πράξη, υπάρχει φυσικά και η λεγόμενη «προληπτική αστυνομική έρευνα». Η νομοθεσία παρέχει στις αστυνομικές αρχές εκτεταμένες εξουσίες έρευνας, αλλά το δικαίωμα διενέργειας «προληπτικών αστυνομικών ερευνών» επιφυλάσσεται από τον νομοθέτη μόνο στους αξιωματικούς της Ελληνικής Αστυνομίας. Παρά όλες τις νομικές προκλήσεις αυτής της πρακτικής, αυτή η αστυνομική αρμοδιότητα θεωρείται με συνέπεια από τη νομολογία ως νόμιμη και εντός των ορίων του Συντάγματος.
- Έχετε το δικαίωμα να πείτε όχι σε σωματικό έλεγχο.
- Έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε την διεξαγωγή έρευνας του αυτοκινήτου, του σπιτιού ή άλλου χώρου σας.
- Η αστυνομία δεν μπορεί να σας συλλάβει επειδή αρνηθήκατε να συναινέσετε σε διεξαγωγή έρευνας χωρίς ένταλμα.
- Το ένταλμα είναι δικαστική απόφαση και συνεπώς δεν έχετε άλλη επιλογή από το να συναινέσετε.
Έρευνες προσώπων (σωματικές), οχημάτων και κινητών αντικειμένων σε ιδιωτικές τοποθεσίες που δεν είναι κατοικίες μπορεί να πραγματοποιηθούν μόνο κατόπιν σοβαρών ενδείξεων εγκληματικής ενέργειας ή απόλυτη ανάγκη. Οι έρευνες αυτές πρέπει να διεξάγονται από ανώτατο αξιωματικό της Ελληνικής Αστυνομίας, παρουσία δύο μαρτύρων. Σημειωτέον δε, ότι η σωματική έρευνα μιας γυναίκας πρέπει να διεξάγεται από γυναίκα αστυνομικό και, εάν αυτή δεν είναι διαθέσιμη, από άλλη γυναίκα που έχει επιλεγεί από την αστυνομία.
Συνεπώς, κατα βάση προαπιτούμενο για τη διεξαγωγή της έρευνας είναι η ύπαρξη 'σοβαρών ενδείξεων εγκληματικής ενέργειας ή απόλυτη ανάγκη.' Η ύπαρξη αυτών των προϋποθέσεων πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριμένα υποκειμενικά ή αντικειμενικά στοιχεία, επαρκή και κατάλληλα να δικαιολογήσουν την έρευνα σύμφωνα με τον νόμο. Η απόφαση αναφορικά με το κατά πόσο αυτές οι προϋποθέσεις πληρούνται ή όχι επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια του αστυνομικού οργάνου που διεξάγει την έρευνα.
Σε διαφορετική περίπτωση, η αστυνομία μπορεί να ερευνήσει ιδιωτική ιδιοκτησία μόνο με έγκυρο ένταλμα. Το ένταλμα πρέπει να περιέχει πληροφορίες σχετικά με το πού επιτρέπεται να διεξαχθεί η έρευνα και τους λόγους για τους οποίους διεξάγεται η έρευνα. Εντάλματα εκδίδονται είτε από το δικαστήριο είτε από τον εισαγγελέα και τυχόν ανυπακοή θεωρείται ποινικό αδίκημα. Εάν η αστυνομία δεν ακολουθήσει τον Κώδικα για τον τρόπο διεξαγωγής των ερευνών, η έρευνα θεωρείται παράνομη και τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία ενδέχεται να απορριφθούν μερικώς ή ολικώς.
Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηριότητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. Δεν υπάρχει νομικός ορισμός της «υπόνοιας», αλλά εξαρτάται από την πιθανολογική εκτίμηση κινδύνου και τον επαγωγικό συλλογισμό του αρμόδιου αστυνομικού ότι έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη, βάσει των διαθέσιμων ενδείξεων.
Πηγή:
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 προβλέπει ότι οι έρευνες που διεξάγονται για την πρόληψη εγκληματικών πράξεων και όχι ως μέρος προανάκρισης πρέπει να γίνονται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Τα άρθρα 253 και 256 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ρυθμίζουν τον τρόπο διεξαγωγής των ερευνών από την Αστυνομία.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 ορίζει ότι οι Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηρίοτητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. και στην εγκύκλιο 7100/22/4α/2005 του Αρχηγού Αστυνομίας υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των "υποψιών".
ζ. Μπορούν να με φωτογραφίσουν ή βιντεοσκοπήσουν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Το 2019, η Intracom υπέγραψε σύμβαση με την Ελληνική Αστυνομική Διεύθυνση του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, αναφορικά με το έργο «Έξυπνη Αστυνόμευση», το οποίο προωθεί γρήγορα και με ασφάλεια την ταυτοποίηση και εξακρίβωση των στοιχείων των πολιτών, αυτοκινήτων και εγγράφων με σκοπό την αύξηση της αίσθησης της κοινωνικής ασφάλειας.
Στο πλαίσιο του εν λόγω έργου «Έξυπνη Αστυνόμευση», η αστυνομία θα λάβει συσκευές για τη διεξαγωγή ζωντανής αναγνώρισης χαρακτηριστικών του προσώπου και ταυτοποίησης δακτυλικών αποτυπωμάτων ατόμων.
Πηγή:
Η Intracom Telecom αναλαμβάνει Έργο «Έξυπνης Αστυνόμευσης» στην Ελλάδα με σκοπό να τονωθεί, έμπρακτα, το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
(Intracom Telecom Undertakes a "Smart Policing" Project (intracom-telecom.com)
Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών στα Πλαίσια Υλοποίησης της Δρασης: «Προμήθεια Συστημάτων Για Έξυπνη Αστυνόμευση – Smart Policing», μέρος Β.1.2.
12042018-texn_prod.pdf (astynomia.gr)
η. Μπορούν να με ρωτήσουν πού πάω και γιατί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Πηγή:
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
3. Λόγοι για τους οποίους η αστυνομία επιτρέπεται να σας συλλάβει ή να σας θέσει υπό κράτηση
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Η αστυνομία μπορεί να σας συλλάβει αν καταληφθείτε την ώρα που τελείται το έγκλημα ή αν καταληφθείτε εντός 48 ωρών από την τέλεση της αξιόποινης πράξης με αντικείμενα ή ίχνη από τα οποία συνάγεται η διάπραξη του εγκλήματος. Τα εγκλήματα που τελούνται από ανηλίκους δεν δικάζονται ως αυτόφωρα.
- Η αστυνομία μπορεί να σας συλλάβει αν έχει υποβληθεί καταγγελία του εγκλήματος εναντίον σας και προσδιορίζεστε ως δράστης.
- Ορισμένες φορές η αστυνομία έχει ήδη ένταλμα σύλληψης. Σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να είναι σαφές το είδος του εντάλματος που σας επιδεικνύουν.
- Καλό είναι να εξετάσετε προσεκτικά οποιοδήποτε έγγραφο/ένταλμα σας παρουσιάζει η αστυνομία για να βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνετε ακριβώς τι καλύπτεται.
- Εάν συλληφθείτε, ενδέχεται να κατηγορηθείτε, ανάλογα με τη βαρύτητα της άδικης πράξης για κακούργημα, πλημμέλημα ή πταίσμα. Σημαντική σημείωση: Σύμφωνα με την ελληνική ποινική νομοθεσία, οι ανήλικοι δεν διαπράττουν κακουργήματα, όλα τα αδικήματα είναι πλημμελήματα.
- Κακούργημα: κάθε πράξη που τιμωρείται με κάθειρξη (5 έτη μέχρι ισόβια) ή πρόσκαιρη κάθειρξη (5-15 έτη) είναι κακούργημα.
- Πλημμέλημα: κάθε πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση (10 ημέρες – 5 έτη), χρηματική ποινή ή περιορισμό σε ειδικό κατάστημα νέων (6μήνες – 5 έτη για αδικήματα που προβλέπεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών ή 2 έτη – 8 έτη, αν προβλέπεται ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη με ποινή μεγαλύτερη αυτής του προηγούμενου εδαφίου) ή παροχή κοινωφελούς εργασίαςείναι πλημμέλημα.
- Εάν η αστυνομία σας συλλάβει, έχει επίσης το δικαίωμα να διεξάγει σωματικό έλεγχο. Οτιδήποτε βρεθεί κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικό στοιχείο εναντίον σας.
Πηγή:
Άρθρα 18, 52, 53, 54, 55 και 468 του Ποινικού Κώδικα προβλέπουν την διάκριση των αξιοποίνων πράξεων και τις σχετικές ποινές.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
α. Αν δεν έκανα τίποτα παράνομο, πρέπει παρ'όλα αυτά να μιλήσω με την αστυνομία και να απαντήσω σε ερωτήσεις;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Πηγή:
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
β. Θα πρέπει να τους διορθώσω αν κάνουν λάθος σε αυτό για το οποίο ερευνούν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σαςπρόσωπο).
Αντί να διορθώσετε την αστυνομία για το λάθος της, θα πρέπει να μιλήσετε με τον δικηγόρο σας. Εάν δεν διαθέτετε επαρκείς οικονομικούς πόρους, θα πρέπει να υποβάλλετε αίτημα αμέσως κατά την αστυνομική προανάκριση ή τη σύλληψή σας από την αστυνομία, προκειμένου να σας διοριστεί συνήγορος. Κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης δικαιούται νομική συνδρομή για την κάλυψη δικαστικών εξόδων, εάν δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει τα σχετικά έξοδα μόνος του.
Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας παρέχει στους ανηλίκους το δικαίωμα πρόσβασης σε νομικές συμβουλές άνευ κόστους, υπό τις κάτωθι προϋποθέσεις:
α. εάν δεν εργάζονται (οπότε οι οικονομικοί τους πόροι σε αυτή την περίπτωση εξετάζονται βάσει του εισοδήτματος των γονέων τους) και πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια, ήτοι δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους, και
β. κατηγορούνται για κακούργημα, ή
γ. κατηγορούνται για πλημμέλημα, και το εν λόγω έγκλημα θα τιμωρείτο με κάθειρξη τουλάχιστον 6 μηνών, εάν είχε διαπραχθεί από ενήλικα.
Επιπλέον, νομική βοήθεια παρέχεται υποχρεωτικά στους ανηλίκους στις περιπτώσεις που ο ανήλικος παρουσιάζεται ενώπιον εισαγγελέα ή δικαστικής αρχής για να κριθεί εάν ο ανήλικος θα πρέπει να στερηθεί της ελευθερίας του, αλλά και σε περίπτωση προσωρινής κράτησης.
Ωστόσο, η διεθνής πρακτική επιβάλλει ότι εάν πιθανολογείται η στέρηση της ελευθερίας του ανηλίκου, συμπεριλαμβανομένων τόσο των περιπτώσεων όπου ο ανήλικος κατηγορείται για την διάπραξη κάποιου αδικήματος όσο και της αστυνομικής προανάκρισης, αυτός θα πρέπει να εκπροσωπείται από δικηγόρο.
Πηγή:
Το άρθρο 6 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για συνδρομή από δικηγόρο.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
(Πηγήμηδιαθέσιμησταελληνικά)
γ. Αν ένα αστυνομικό όργανο αρχίσει να μου μιλάει χωρίς όπως να με διατάξει να προβώ σε κάποια ενέργεια;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας. Ειδάλλως, το εν λόγω αστυνομικό όργανο δεν διαθέτει καμία εξουσία να σας διατάξει προς οποιαδήποτε ενέργεια.
Πηγή:
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Η εγκύκλιος 7011/10/38a/1995 απαιτεί από τους αστυνομικούς να επιδεικνύουν την ταυτότητά τους στα άτομα με τα οποία έρχονται σε επαφή.
(Πηγή μη διαθέσιμη)
Σύμφωνα με το αρ. 7 παρ. 2 π.δ. 538/1989 τα αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και ταυτόχρονα να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας.
(https://www.e-nomothesia.gr/kat-astynomikos-astynomia/genika-nomothetimata/pd-538-1989.html)
δ. Ποια είναι η νομική διαφορά όταν τους μιλάω χωρίς να με έχουν ενημερώσει ότι έχω συλληφθεί με το να μην μου πουν τίποτα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Σε κάθε περίπτωση έχετε το δικαίωμα να παραμείνετε σιωπηλοί. Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Οτιδήποτε πείτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας κατά τη δικαστική διαδικασία, εάν αργότερα κατηγορηθείτε για κάποιο έγκλημα.
Πηγή:
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
4. Υπάρχει διαφορά μεταξύ του να με διατάξει η αστυνομία να κάνω κάτι και να μου ζητηθεί απλώς να κάνω κάτι;
α. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του η αστυνομία να αποφασίζει να μου κάνει σωματικό έλεγχο ή να ελέγξει τα υπάρχοντά μου (κινητό, σακίδιο, κλπ.) και να συμφωνώ εγώ ο ίδιος σε μια τέτοια έρευνα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Εκτός από την έρευνα, ως ανακριτική πράξη, υπάρχει φυσικά και η λεγόμενη «προληπτική αστυνομική έρευνα». Η νομοθεσία παρέχει στις αστυνομικές αρχές εκτεταμένες εξουσίες έρευνας, αλλά το δικαίωμα διενέργειας «προληπτικών αστυνομικών ερευνών» επιφυλάσσεται από τον νομοθέτη μόνο στους αξιωματικούς της Ελληνικής Αστυνομίας. Παρά όλες τις νομικές προκλήσεις αυτής της πρακτικής, αυτή η αστυνομική αρμοδιότητα θεωρείται με συνέπεια από τη νομολογία ως νόμιμη και εντός των ορίων του Συντάγματος.
Επομένως, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αστυνομία επιτρέπεται να σας κάνει σωματικό έλεγχο ή να ελέγξει το σακίδιό σας ή άλλα αντικείμενα που μεταφέρετε. Ωστόσο:
- Έχετε το δικαίωμα να πείτε όχι σε έρευνες του ατόμου σας.
- Έχετε το δικαίωμα να πείτε όχι σε έρευνες στο αυτοκίνητο, το σπίτι σας ή άλλο περιβάλλον.
- Δεν μπορείτε να συλληφθείτε επειδή αρνήσατε να συναινέσετε σε έρευνα χωρίς ένταλμα.
- Το ένταλμα είναι δικαστική απόφαση, οπότε σε αυτήν την περίπτωση, δεν έχετε άλλη επιλογή από το να συναινέσετε.
Εάν ενώ δεν έχει εκδοθεί το σχετικό ένταλμα, συναινέσετε σε σωματικό έλεγχο ή έλεγχο των αντικειμένων σας (κινητού, σακιδίου κ.λπ.), παραιτείστε από την απαίτηση εντάλματος και επιτρέπετε στην αστυνομία να διεξάγει νόμιμα την έρευνα.
Πηγή:
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 προβλέπει ότι οι έρευνες που διεξάγονται για την πρόληψη εγκληματικών πράξεων και όχι ως μέρος προανάκρισης πρέπει να γίνονται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Τα άρθρα 253 και 256 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ρυθμίζουν τον τρόπο διεξαγωγής των ερευνών από την Αστυνομία.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
β. Αν μου πουν να τους δώσω πληροφορίες σε αντίθεση με το να τους δώσω πληροφορίες οικειοθελώς;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο).
Επιπλέον, αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας. Ειδάλλως, το εν λόγω αστυνομικό όργανο δεν διαθέτει καμία εξουσία να σας διατάξει προς οποιαδήποτε ενέργεια.
Πηγή:
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Η εγκύκλιος 7011/10/38a/1995 απαιτεί από τους αστυνομικούς να επιδεικνύουν την ταυτότητά τους στα άτομα με τα οποία έρχονται σε επαφή.
(Πηγή μη διαθέσιμη)
Σύμφωνα με το αρ. 7 παρ. 2 π.δ. 538/1989 τα αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και ταυτόχρονα να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας.
(https://www.e-nomothesia.gr/kat-astynomikos-astynomia/genika-nomothetimata/pd-538-1989.html)
5. Απαιτείται ένταλμα σύλληψης;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Όχι. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι αστυνομικοί μπορούν να σας συλλάβουν νόμιμα χωρίς ένταλμα.
- Όταν το έγκλημα διαπράττεται μπροστά στα μάτια των αστυνομικών, ή
- Αν υπάρχει σοβαρή υποψία διάπραξης κακουργήματος, είτε η πράξη έγινε μπροστά στα μάτια του αξιωματικού είτε όχι.
Η αστυνομία μπορεί να προβεί σε σύλληψη μόνο αν υπάρχει σοβαρή υποψία για παράβαση του νόμου βάσει αντικειμενικών γεγονότων που δείχνουν ότι ο ύποπτος έχει παραβιάσει τον νόμο.
Όπως αναφέρεται στο Σχέδιο του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας, τα όργανα της αστυνομίας πρέπει να είναι «σίγουρα» ότι έχει σημειωθεί παράβαση του νόμου και πρέπει να προβαίνουν σε συλλήψεις μόνο όταν είναι «απαραίτητες». Σε αντίθετη περίπτωση, η σύλληψη συνιστά παράνομη κράτηση.
Πηγή:
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
α. Μπορούν να με σταματήσουν για έλεγχο ακόμα κι αν δεν έχω κάνει τίποτα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η αστυνομία μπορεί να σας συλλάβει μόνο εάν έχει ένταλμα, εκτός από τις περιπτώσεις των αυτόφωρων εγκλημάτων. Ωστόσο, στα πλαίσια της προληπτικής αστυνόμευσης, έχουν την δυνατότητα να ελέγξουν την ταυτότητά σας.
Το 2016, η οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) προέτρεψε με επιστολή του τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη να καταργήσει τις διατάξεις του Π.Δ. 141/91, επειδή επιτρέπει ευρείς εξουσίες στην αστυνομία για ελέγχους ταυτότητας.
Το 2019, η Intracom υπέγραψε σύμβαση με την Ελληνική Αστυνομική Διεύθυνση του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, αναφορικά με το έργο «Έξυπνη Αστυνόμευση», το οποίο προωθεί γρήγορα και με ασφάλεια την ταυτοποίηση και εξακρίβωση των στοιχείων των πολιτών, αυτοκινήτων και εγγράφων με σκοπό την αύξηση της αίσθησης της κοινωνικής ασφάλειας.
Είναι σαφές ότι η αστυνομία κάνει διάκριση μεταξύ των συνήθων ελέγχων ταυτότητας (για τους οποίους δεν υπάρχουν νομικά προαπαιτούμενα) και των διαδικασιών «σταματήματος και ελέγχου» (που διεξάγονται βάσει σοβαρών υποψιών). Η διάκριση αυτή δεν προβλέπεται ρητά από το νόμο.
Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηριότητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. Δεν υπάρχει νομικός ορισμός της «υπόνοιας», αλλά εξαρτάται από την πιθανολογική εκτίμηση κινδύνου και τον επαγωγικό συλλογισμό του αρμόδιου αστυνομικού ότι έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη, βάσει των διαθέσιμων ενδείξεων.
Πηγή:
Το άρθρο 94 του π.δ. 141/1991 προβλέπει την την δυνατότητα στα αστυνομικά όργανα να εξακριβώνουν τα στοιχεία ταυτότητας των πολιτών στα πλαίσια της προληπτικής τους δράσης. Το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο η) του π.δ. 141/1991 επιτρέπει στα αστυνομικά όργανα να ελέγχουν την ταυτότητα των ατόμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από καταστήματα ή ιδιωτικές κατοικίες κατά τη διάρκεια της νύχτας. και το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο θ) του π.δ. 141/1991 ορίζει ότι τα άτομα που δεν στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους μπορεί να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για ταυτοποίηση.
Επιστολή της οργάνωσης Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) προς τον Έλληνα Αναπληρωτή Υπουργό Προστασίας του Πολίτη με την οποία ζητούσε την κατάργηση του π.δ. 141/1991.
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Η Intracom Telecom αναλαμβάνει Έργο «Έξυπνης Αστυνόμευσης» στην Ελλάδα με σκοπό να τονωθεί, έμπρακτα, το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
(Intracom Telecom Undertakes a "Smart Policing" Project (intracom-telecom.com)
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 ορίζει ότι οι Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηρίοτητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. και στην εγκύκλιο 7100/22/4α/2005 του Αρχηγού Αστυνομίας υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των "υποψιών".
β. Επιτρέπεται να ρωτήσω γιατί με έχουν σταματήσει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι. Ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να ενημερωθεί για την κατηγορία, μεταξύ άλλων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 3 του π.δ. 254/2004, η αστυνομία πρέπει να σας ενημερώσει αμέσως για τους λόγους της σύλληψής και της κράτησής σας, για οποιαδήποτε κατηγορία εναντίον σας, για τα δικαιώματά σας και για τη διαδικασία που εφαρμόζεται στην υπόθεσή σας (και σε άλλη γλώσσα εάν δεν καταλαβαίνετε τη γλώσσα που σας μιλάνε).
Μπορείτε να συλληφθείτε μόνο εάν:
- Εκκρεμεί ένταλμα εναντίον σας (το οποίο μπορεί να εκδοθεί είτε από τον ανακριτή είτε από τον εισαγγελέα, ανάλογα με τις περιστάσεις), ή
- Συλληφθήκατε κατά την τέλεση της πράξης ή πολύ πρόσφατα μετά από αυτήν. Πρόκειται δηλαδή για αυτόφωρο έγκλημα. Η αστυνομία έχει ειδική εξουσία να σας συλλάβει, χωρίς ένταλμα, έως και 48 ώρες από την στιγμή τέλεσης της πράξης. (Σύμφωνα με το άρθρο 242 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας όμως, τα εγκλήματα που τελούνται από ανηλίκους δεν θεωρούνται αυτόφωρα).
Πηγή:
Άρθρα 2 και 3 του π.δ. 254/2004.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Το άρθρο 95 παρ. 1, περίπτωση γ του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ενημερωθεί για την κατηγορία.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί μπορούν να περάσουν χειροπέδες σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φυγής ή άτομα που αντιδρούν βίαια.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Το άρθρο 6 του Συντάγματος προβλέπει ότι «Kανένας δεν συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται χωρίς αιτιολογημένο δικαστικό ένταλμα, που πρέπει να επιδοθεί τη στιγμή που γίνεται η σύλληψη ή η προφυλάκιση. Eξαιρούνται τα αυτόφωρα εγκλήματα.»
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
γ. Μπορώ να υπερασπιστώ κάποιον νέο αν η αστυνομία μας σταμάτησε ταυτόχρονα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Για τη σύλληψη ενός ανηλίκου πρέπει να έχει εκδοθεί ένταλμα, το οποίο εκδίδεται από ανακριτή ή εισαγγελέα.
Ανήλικος άνω των 15 ετών μπορεί να τεθεί υπό κράτηση για διάστημα έως 6 μηνών πριν το δικαστήριο εκδικάσει την υπόθεσή του.
Εξαιρείται η περίπτωση της «προσαγωγής», δηλαδή της «θέσης υπό κράτηση και μεταφοράς ενώπιον του εισαγγελέα». Σε αυτήν την περίπτωση, δεν απαιτείται ένταλμα. Τα όργανα της τάξης μπορούν να θέσουν υπό κράτηση άτομα, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων, είτε επειδή δεν κατάφεραν να επιδείξουν έγγραφα ταυτότητας τους είτε επειδή υπάρχουν σοβαρές υποψίες ότι έχει διαπραχθεί ή πρόκειται να διαπραχθεί ποινικό αδίκημα. Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο θα αφεθεί ελεύθερο όταν ταυτοποιηθεί. Στην τελευταία περίπτωση, οι αστυνομικοί θα προσκομίσουν στοιχεία στον εισαγγελέα, ο οποίος στη συνέχεια θα αποφασίσει εάν οι «προσαγωγές» θα μετατραπούν σε σύλληψη. Η «προσαγωγή» δεν μπορεί να υπερβαίνει το απολύτως απαραίτητο χρονικό διάστημα, διαφορετικά θα πρόκειται για «παράνομη κατακράτηση».
Πηγή:
Το άρθρο 6 του Συντάγματος προβλέπει ότι «Kανένας δεν συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται χωρίς αιτιολογημένο δικαστικό ένταλμα, που πρέπει να επιδοθεί τη στιγμή που γίνεται η σύλληψη ή η προφυλάκιση. Eξαιρούνται τα αυτόφωρα εγκλήματα.»
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
Το άρθρο 287 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι η προσωρινή κράτηση µπορεί να επιβληθεί και σε ανήλικο κατηγορούµενο που έχει συµπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας του, και σε καμία περίπτωση δεν µπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) µήνες.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 325 του Ποινικού Κώδικα προβλέπει την «παράνομη κατακράτηση».
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
δ. Αν νομίζω ότι έχω σταματηθεί για έλεγχο αδικαιολόγητα, μπορώ να κάνω κάτι;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Μπορείτε να ζητήσετε την ταυτότητα του αστυνομικού, τον λόγο για τον οποίο σας σταμάτησαν ή/και σας αναζητούν και τα δικαιώματά σας. Σας συμβουλεύουμε να παραμείνετε ψύχραιμοι, να παρέχετε στον αστυνομικό τα στοιχεία ταυτότητάς σας και να αποφύγετε οποιαδήποτε βίαιη αντίδραση ή/και προσβλητικό σχόλιο. Σε περίπτωση που σας ζητηθεί να τους ακολουθήσετε στο αστυνομικό τμήμα, αν και έχετε ήδη ταυτοποιηθεί, μπορείτε να ζητήσετε να επικοινωνήσετε με τον δικηγόρο σας ή την οικογένειά σας.
Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηριότητάς της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. Δεν υπάρχει νομικός ορισμός της «υπόνοιας», αλλά εξαρτάται από την πιθανολογική εκτίμηση κινδύνου και τον επαγωγικό συλλογισμό του αρμόδιου αστυνομικού ότι έχει διαπραχθεί αξιόποινη πράξη, βάσει των διαθέσιμων ενδείξεων.
Οι τυχαίοι έλεγχοι ταυτότητας, αν και χρησιμοποιούνται ευρέως, αμφισβητούνται νομικά. Οι αστυνομικοί έχουν νομική βάση για να διενεργούν ελέγχους ταυτότητας, στο πλαίσιο του καθήκοντός τους για προληπτική αστυνόμευση. Οι αστυνομικοί επιτρέπεται να ελέγχουν την ταυτότητα ατόμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από καταστήματα ή ιδιωτικές κατοικίες κατά τη διάρκεια της νύχτας, εάν οι περιστάσεις υποδηλώνουν ότι μπορεί να έχει διαπραχθεί ποινικό αδίκημα.
Τα άτομα που στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ενδέχεται να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για περαιτέρω ταυτοποίηση.
Αν δεν διαβαστούν τα δύο άρθρα συνδυαστικά, η αστυνομία φαίνεται να έχει υπέρμετρη εξουσία για διενέργεια ελέγχων ταυτότητας χωρίς προηγούμενες υπόνοιες βάσει των περιστάσεων.
Ανεξάρτητα από τις προαναφερθείσες διατάξεις, το ελάχιστο επίπεδο σοβαρών υπονοιών είναι σχετικά χαμηλό, πράγμα που σημαίνει ότι η πρακτική των (σωματικών) ερευνών δεν αποτελεί σπάνια πρακτική της ελληνικής Αστυνομίας. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να χαρακτηριστεί εκ πρώτης όψεως μια (σωματική) έρευνα ως αδικαιολόγητη.
Πηγή:
Το άρθρο 2 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί απαιτείται να παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για την αστυνομική τους ιδιότητα και την επαγγελματική τους ταυτότητα όταν επεμβαίνει.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Το άρθρο 95 παρ. 1, περίπτωση γ του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ενημερωθεί για την κατηγορία.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί πρέπει να ενημερώσει αμέσως τους κρατούμενους για τον λόγο της σύλληψης και της κράτησής τους και για κάθε κατηγορία εναντίον τους.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 ορίζει ότι οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηρίοτητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. και στην εγκύκλιο 7100/22/4α/2005 του Αρχηγού Αστυνομίας υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των "υποψιών".
Το άρθρο 94 του π.δ. 141/1991 προβλέπει την την δυνατότητα στα αστυνομικά όργανα να εξακριβώνουν τα στοιχεία ταυτότητας των πολιτών στα πλαίσια της προληπτικής τους δράσης. Το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο η) του π.δ. 141/1991 επιτρέπει στα αστυνομικά όργανα να ελέγχουν την ταυτότητα των ατόμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από καταστήματα ή ιδιωτικές κατοικίες κατά τη διάρκεια της νύχτας. και το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο θ) του π.δ. 141/1991 ορίζει ότι τα άτομα που δεν στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους μπορεί να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για ταυτοποίηση.
Επιστολή της οργάνωσης Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) προς τον Έλληνα Αναπληρωτή Υπουργό Προστασίας του Πολίτη με την οποία ζητούσε την κατάργηση του π.δ. 141/1991.
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
ε. Επιτρέπεται να πάρω τα στοιχεία του αστυνομικού οργάνου για να καταθέσω αίτημα παραπόνου στο μέλλον;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι. Οι αστυνομικοί που εκφεύγουν των ορίων υποχρεούνται να δηλώνουν την ταυτότητά τους (την ιδιότητά τους, τα στοιχεία της ταυτότητάς τους και την υπηρεσία στην οποία ανήκουν). Επιπλέον, μπορεί να ληφθούν πειθαρχικά μέτρα κατά αστυνομικών που αποκρύπτουν την ταυτότητά τους χωρίς σχετική εντολή. Οι αστυνομικοί πρέπει να δηλώνουν την ταυτότητά τους στα άτομα με τα οποία αλληλεπιδρούν, ακόμα κι αν αυτά τα άτομα δεν σχεδιάζουν να υποβάλουν καταγγελία στο μέλλον.
Πηγή:
Η εγκύκλιος 7011/10/38a/1995 απαιτεί από τους αστυνομικούς να επιδεικνύουν την ταυτότητά τους στα άτομα με τα οποία έρχονται σε επαφή.
(Πηγή μη διαθέσιμη)
Σύμφωνα με το αρ. 7 παρ. 2 π.δ. 538/1989 τα αστυνομικά όργανα που φέρουν πολιτική περιβολή υποχρεούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δηλώνουν την ιδιότητά τους και ταυτόχρονα να επιδεικνύουν το δελτίο της υπηρεσιακής τους ταυτότητας.
(https://www.e-nomothesia.gr/kat-astynomikos-astynomia/genika-nomothetimata/pd-538-1989.html)
Το άρθρο 2 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί απαιτείται να παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για την αστυνομική τους ιδιότητα και την επαγγελματική τους ταυτότητα όταν επεμβαίνει.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
στ. Απαιτείται ένταλμα προκειμένου να με συλλάβει η αστυνομία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Μπορείτε να συλληφθείτε μόνο εάν:
- Εκκρεμεί ένταλμα εναντίον σας (το οποίο μπορεί να εκδοθεί είτε από τον ανακριτή είτε από τον εισαγγελέα, ανάλογα με τις περιστάσεις), ή
- Συλληφθήκατε κατά την τέλεση της πράξης ή πολύ πρόσφατα μετά από αυτήν. Πρόκειται δηλαδή για αυτόφωρο έγκλημα. Η αστυνομία έχει ειδική εξουσία να σας συλλάβει, χωρίς ένταλμα, έως και 48 ώρες από την στιγμή τέλεσης της πράξης. (Σύμφωνα με το άρθρο 242 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας όμως, στα εγκλήματα που τελούνται από ανηλίκους δεν εφαρμόζεται η ταχεία διαδικασία του αυτόφωρου εγκλήματος).
Για τη σύλληψη ενός ανηλίκου χρειάζεται να εκδοθεί ένταλμα από ανακριτή ή εισαγγελέα. Ανήλικος άνω των 15 ετών μπορεί να τεθεί υπό κράτηση για όχι περισσότερο από 6 μήνες πριν το δικαστήριο εκδικάσει την υπόθεσή του.
Εξαιρείται η περίπτωση της «προσαγωγής», δηλαδή της «θέσης υπό κράτηση και μεταφοράς ενώπιον του εισαγγελέα». Σε αυτήν την περίπτωση, δεν απαιτείται ένταλμα. Τα όργανα της τάξης μπορούν να θέσουν υπό κράτηση άτομα, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων, είτε επειδή δεν κατάφεραν να επιδείξουν έγγραφα ταυτότητας τους είτε επειδή υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες ότι έχει διαπραχθεί ή πρόκειται να διαπραχθεί ποινικό αδίκημα. Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο θα αφεθεί ελεύθερο όταν ταυτοποιηθεί. Στην τελευταία περίπτωση, οι αστυνομικοί θα προσκομίσουν στοιχεία στον εισαγγελέα, ο οποίος στη συνέχεια θα αποφασίσει εάν οι «προσαγωγές» θα μετατραπούν σε σύλληψη. Η «προσαγωγή» δεν μπορεί να υπερβαίνει το απολύτως απαραίτητο χρονικό διάστημα, διαφορετικά θα πρόκειται για «παράνομη κατακράτηση».
Πηγή:
Το άρθρο 6 του Συντάγματος προβλέπει ότι «Kανένας δεν συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται χωρίς αιτιολογημένο δικαστικό ένταλμα, που πρέπει να επιδοθεί τη στιγμή που γίνεται η σύλληψη ή η προφυλάκιση. Eξαιρούνται τα αυτόφωρα εγκλήματα.»
Σύνταγμα (hellenicparliament.gr)
Το άρθρο 287 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι η προσωρινή κράτηση µπορεί να επιβληθεί και σε ανήλικο κατηγορούµενο που έχει συµπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας του, και σε καμία περίπτωση δεν µπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) µήνες.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 325 του Ποινικού Κώδικα προβλέπει την «παράνομη κατακράτηση».
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
6. Πώς μπορείτε να καταλάβετε ότι βρίσκεστε υπό κράτηση;
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
- Βρίσκεστε υπό αστυνομική κράτηση εάν δεν αισθάνεστε ότι έχετε την ελευθερία να φύγετε από την παρουσία ρης αστυνομίας ή εάν ο μέσος συνετός άνθρωπος στη θέση σας δεν θα ένιωθε ελεύθερο να φύγει.
- Κατά πάσα πιθανότητα είστε υπό κράτηση σύμφωνα με το νόμο, αν:
- Αστυνομικός σας περνά χειροπέδες.
- Αστυνομικός σας έχει ακινητοποιήσει παρά τη θέλησή σας.
- Αστυνομικός σας βάζει στο πίσω κάθισμα ενός αστυνομικού αυτοκινήτου, ή
- Ενημερώνεστε για τα διακιώματά σας από την αστυνομία.
- Ένας αστυνομικός οφείλει να σας ενημερώσει μόνο για τα δικαιώματά σας πριν το στάδιο της ανάκρισης. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συλληφθείτε πριν σας ενημερώσουν για τα δικαιώματά σας.
- Μια σύλληψη χωρίς να έχει προηγηθεί η σχετική ενημέρωση του υπόπτου αναφορικά με τα δικαιώματά του παραμένει έγκυρη. Ενδεχομένως όμως τυχόν αποδεικτικά στοιχεία να μην γίνουν αποδεκτά στο δικαστήριο αργότερα.
α. Αν δεν γνωρίζω πως βρίσκομαι υπό κράτηση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Βρίσκεστε υπό αστυνομική κράτηση εάν δεν αισθάνεστε ότι έχετε την ελευθερία να φύγετε από την παρουσία της αστυνομίας ή εάν ο μέσος συνετός άνθρωπος στη θέση σας δεν θα ένιωθε ελεύθερο να φύγει.
- Κατά πάσα πιθανότητα είστε υπό κράτηση σύμφωνα με το νόμο, αν:
- Αστυνομικός σας περνά χειροπέδες.
- Αστυνομικός σας έχει ακινητοποιήσει παρά τη θέλησή σας.
- Αστυνομικός σας βάζει στο πίσω κάθισμα ενός αστυνομικού αυτοκινήτου, ή
- Ενημερώνεστε για τα δικαιώματά σας από την αστυνομία.
Κατά τη σύλληψη, η αστυνομία θα πρέπει να ακολουθεί διάφορες οδηγίες. Θα πρέπει να σας ενημερώσουν για την δικαιολογητική βάση της σύλληψής σας, όχι μόνο βάσει των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και λόγω του ότι μειώνεται η πιθανότητα αντίστασης από του συλληφθέντος λόγω άγνοιας του λόγου σύλληψής του. Εάν έχετε συλληφθεί, ο αστυνομικός οφείλει να σας εξηγήσει αμέσως τα δικαιώματά σας και να σας παράσχει παράσχει αµέσως έγγραφο στο οποίο καταγράφονται τα δικαιώµατά σας.
Τα αρµόδια για τη σύλληψη όργανα οφείλουν να συµπεριφέρονται µε κάθε δυνατή ευγένεια σε αυτόν που συλλαµβάνουν και να σέβονται την τιµή του. Θα πρέπει να ικανοποιούν εύλογες προσωπικές ανάγκες του εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια της αστυνομίας ή παραβιάζονται τυχόν υπηρεσιακά πρωτόκολλα. Οταν υπάρχει υπόνοια φυγής ή βίας, ένεκα της προηγούµενης διαγωγής ή της συµπεριφοράς που δείχνει το πρόσωπο που συλλαµβάνεται, δεσµεύεται µε χειροπέδες. Η αστυνομία οφείλει να μην χρησιμοποιεί ποτέ υπέρμετρη βία ή να κακομεταχειρίζεται με άλλον τρόπο ένα άτομο που έχει συλληφθεί. Οι αστυνομικοί θα πρέπει να επιτρέπουν στον συλληφθέντα να επικοινωνεί αυτοπροσώπως ή τηλεφωνικά με συγγενείς ή άλλα πρόσωπα της επιλογής του. Ο αστυνομικός θα πρέπει να διεκπεραιώσει τη σύλληψη στο συντομότερο δυνατόχρόνο.
Με βάση τη διαδικασία της «προσαγωγής», τα όργανα της αστυνομίας οδηγούν στο αστυνομικό κατάστημα για εξέταση άτομα τα οποία στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ή τα οποία, εξαιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους δημιουργούν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας. Στη συνέχεια, εάν διαπιστωθεί ότι ο προσαχθείς στο τμήμα έχει όντως διαπράξει το παράπτωμα ή υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι το άτομο διέπραξε το παράπτωμα, τότε ακολουθείται η διαδικασία σύλληψης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κράτηση εάν αρμόδιος εισαγγελέας το κρίνει απαραίτητο.
Για τους ανηλίκους υπάρχει ειδική διάταξη στο άρθρο 4 του ν. 4689/2020 που αναφέρει ότι «ο ανήλικος ενηµερώνεται άµεσα, προφορικώς ή γραπτώς, σχετικά µε τα δικαιώµατά του και σχετικά µε τις γενικές πτυχές της διεξαγωγής της διαδικασίας, που προβλέπονται στο παρόν µέρος, στις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας».
Κατά τη σύλληψη ενός ανηλίκου, η αστυνομία θα πρέπει να ακολουθεί τις ακόλουθες οδηγίες:
- Κατά τη διαδικασία της σύλληψης, ο ανήλικος έχει όλα τα δικαιώματα που έχουν οι ενήλικες, πέραν αυτών που προβλέπονται εκ του νόμου ειδικά για ανηλίκους.
- Ο αστυνομικός πρέπει να επιβεβαιώσει εάν ο συλληφθείς είναι ανήλικος. Σε περίπτωση αμφιβολίας, ο συλληφθείς θεωρείται ανήλικος μέχρις ότου αποδειχθεί το αντίθετο.
- Τα αρµόδια για τη σύλληψη όργανα μπορούν να χρησιμοποιήσουν χειροπέδες ή άλλα μέσα σε ανηλίκους παρά μόνο όταν συγκεκριμένα γεγονότα καταδεικνύουν ότι ο ανήλικος αντιστέκεται ή είναι ύποπτος φυγής.
- Οι γονείς ενός ανηλίκου πρέπει να ειδοποιούνται όταν ένας ανήλικος συλλαμβάνεται, κρατείται, τίθεται υπό κράτηση, μετατίθεται, είναι άρρωστος, τραυματίζεται ή πεθαίνει. Ο ανήλικος έχει δικαίωμα να ζητήσει τηλεφωνική επικοινωνία με τους γονείς ή κηδεμόνες του σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας. Εάν ο ανήλικος ζητήσει από την αστυνομία να μην επικοινωνήσει με τους γονείς του, η τελική απόφαση για το θέμα λαμβάνεται από τον αρμόδιο Εισαγγελέα Ανηλίκων.
- Στην περίπτωση ασυνόδευτων αλλοδαπών ανηλίκων, η αστυνομία επικοινωνεί με τις τοπικές προξενικές αρχές, εκτός εάν ο ανήλικος εκφράσει την αντίρρησή του λόγω πιθανής δίωξης στη χώρα καταγωγής του. Ένας ασυνόδευτος ανήλικος έχει δικαίωμα σε διεθνή προστασία και δικαίωμα να ζητήσει άσυλο.
- Όταν ένας ανήλικος οδηγείται σε αστυνομικό τμήμα, ενημερώνεται για το δικαίωμά του να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με δικηγόρο της επιλογής του ή να ζητήσει νομική βοήθεια σύμφωνα με τις ισχύουσες διαδικασίες.
- Όταν ένας ανήλικος συλλαμβάνεται για παράβαση που δεν κρίνεται ενδεικτική παραβατικής συμπεριφοράς και έχουν εντοπιστεί οι νόμιμοι κηδεμόνες του, οι ανώτατοι αξιωματικοί της Ελληνικής Αστυνομίας, αντί να ασκούν κατηγορίες, παρέχουν στον ανήλικο συστάσεις και συμβουλές και επισημαίνουν στους συγγενείς του την ανάγκη για καλύτερη εποπτεία.
- Εάν η αστυνομία λάβει πληροφορίες που δείχνουν ότι ένας ανήλικος θα μπορούσε να πέσει θύμα εκμετάλλευσης, εμπορίας, πορνογραφίας, πορνείας ή σεξουαλικής κακοποίησης, ο αστυνομικός θα λάβει μέτρα για την προστασία του ανηλίκου. Ο αστυνομικός μπορεί να κρατήσει τον ανήλικο στο τοπικό αστυνομικό τμήμα για το σκοπό αυτό, ώστε ο αρμόδιος Εισαγγελέας να λάβει τα απαραίτητα προστατευτικά μέτρα.
Πηγή:
Άρθρα 2 και 3 του π.δ. 254/2004, αναφορικά με την υποχρέωση της αστυνομίας να ενημερώνει τον κρατούμενο για τον λόγο της σύλληψης, τα δικαιώματά του, κλπ.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Nόμος 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
Τα άρθρα 275, 278, 279 και 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπουν πώς πρέπει να συμπεριφέρεται η αστυνομία κατά τη σύλληψη και το δικαίωμα προσαγωγής του δράστη ενώπιον του εισαγγελέα. Εάν ο εισαγγελέας κρίνει ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής, τότε μπορεί να διαταχθεί κράτηση σύμφωνα με το άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (σύμφωνα με τους περιορισμούς του άρθρου 287).
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο θ) του π.δ. 141/1991 ορίζει ότι τα άτομα που δεν στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους μπορεί να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για ταυτοποίηση.
Το άρθρο 4 του ν. 4689/2020 προβλέπει το δικαίωμα των ανηλίκων για ενημέρωση.
ΝΟΜΟΣ 4689/2020 (Κωδικοποιημένος) - ΦΕΚ Α 103/27.05.2020 (kodiko.gr)
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
β. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ κράτησης και σύλληψης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Εάν είστε υπό κράτηση (δηλαδή, μεταφερθείτε από την αστυνομία σε αστυνομικό τμήμα / τοποθετηθείτε στο πίσω μέρος ενός αστυνομικού αυτοκινήτου), δεν συνεπάγεται αυτόματα και την σύλληψή σας. Στην περίπτωση της «προσαγωγής», μπορεί να κρατείστε χωρίς να συλληφθείτε, έως ότου επιβεβαιωθεί η ταυτότητά σας από τα όργανα επιβολής της τάξης ή έως ότου ο Εισαγγελέας αποφασίσει αν θα ασκηθούν κατηγορίες εναντίον σας.
Σκοπός της κράτησης είναι να αποτραπεί ο κίνδυνος διάπραξης νέων εγκλημάτων και να διασφαλιστεί ότι ο κατηγορούμενος θα είναι παρών ανά πάσα στιγμή κατά το ανακριτικό στάδιο ή στο δικαστήριο και θα προσαχθεί στη δικαιοσύνη. Ο νόμος απαιτεί από την αστυνομία να προσάγει τους κρατούμενους ενώπιον ενός δικαστή, ο οποίος στη συνέχεια πρέπει να εκδώσει ένταλµα προσωρινής κράτησης ή να διατάξει την απελευθέρωση του κρατουμένου εντός 24 ωρών από τηνκράτηση.
Κατά τη σύλληψη, η αστυνομία θα πρέπει να ακολουθεί διάφορες οδηγίες. Θα πρέπει να σας ενημερώσουν για την δικαιολογητική βάση της σύλληψής σας, όχι μόνο βάσει των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και λόγω του ότι μειώνεται η πιθανότητα αντίστασης από του συλληφθέντος λόγω άγνοιας του λόγου σύλληψής του. Εάν έχετε συλληφθεί, ο αστυνομικός οφείλει να σας εξηγήσει αμέσως τα δικαιώματά σας και να σας παράσχει παράσχει αµέσως έγγραφο στο οποίο καταγράφονται τα δικαιώµατά σας.
Τα αρµόδια για τη σύλληψη όργανα οφείλουν να συµπεριφέρονται µε κάθε δυνατή ευγένεια σε αυτόν που συλλαµβάνουν και να σέβονται την τιµή του. Θα πρέπει να ικανοποιούν εύλογες προσωπικές ανάγκες του εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια της αστυνομίας ή παραβιάζονται τυχόν υπηρεσιακά πρωτόκολλα. Οταν υπάρχει υπόνοια φυγής ή βίας, ένεκα της προηγούµενης διαγωγής ή της συµπεριφοράς που δείχνει το πρόσωπο που συλλαµβάνεται, δεσµεύεται µε χειροπέδες. Η αστυνομία οφείλει να μην χρησιμοποιεί ποτέ υπέρμετρη βία ή να κακομεταχειρίζεται με άλλον τρόπο ένα άτομο που έχει συλληφθεί. Οι αστυνομικοί θα πρέπει να επιτρέπουν στον συλληφθέντα να επικοινωνεί αυτοπροσώπως ή τηλεφωνικά με συγγενείς ή άλλα πρόσωπα της επιλογής του. Ο αστυνομικός θα πρέπει να διεκπεραιώσει τη σύλληψη στο συντομότερο δυνατόχρόνο.
Οι αστυνομικοί πρέπει να είναι «βέβαιοι» ότι έχει υπάρξει παραβίαση του νόμου και πρέπει να κάνουν συλλήψεις μόνο όταν είναι «απαραίτητες». Σε αντίθετη περίπτωση, η σύλληψη συνιστά παράνομη κράτηση. Υπάρχουν πολλές οδηγίες που πρέπει να ακολουθεί η αστυνομία κατά τη σύλληψη και την κράτηση. Αυτό περιλαμβάνει τη διασφάλιση ότι η σύλληψη διεξάγεται με προσεκτικό και συνεπή τρόπο, τα αστυνομικά όργανα πρέπει να συμπεριφέρονται σωστά και να παραλείπεται κάθε ενέργεια που μπορεί να προσβάλει την τιμή και την υπερηφάνεια του συλληφθέντος και γενικά να προσβάλει την αξιοπρέπεια του ατόμου. Η αστυνομία πρέπει να χρησιμοποιεί βία μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο και να κρατάει τον συλληφθέντα μόνο όταν ο τελευταίος αντιδρά βίαια ή είναι ύποπτος φυγής. Η αστυνομία πρέπει να ενημερώνει αμέσως τους κρατούμενους για τους λόγους της σύλληψης ή της κράτησής τους, για κάθε κατηγορία εναντίον τους, για τα δικαιώματά τους και για τη διαδικασία που εφαρμόζεται στην υπόθεσή τους (και σε άλλη γλώσσα εάν το ζητήσει ο κρατούμενος). Το άτομο που έχει συλληφθεί επιτρέπεται να επικοινωνεί με άτομο της επιλογής του. Η αστυνομία πρέπει επίσης να φροντίσει ώστε ο κρατούμενος να έχει δυνατότητα επικοινωνίας με δικηγόρο.
Η αστυνομία κάνει διάκριση μεταξύ των συνήθων ελέγχων ταυτότητας (χωρίς νομικές προϋποθέσεις) και των διαδικασιών αστυνομικής έρευνας (που συμβαίνουν όταν υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες). Η διάκριση αυτή δεν προβλέπεται ρητά στον νόμο.
Πηγή:
Το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο θ) του π.δ. 141/1991 ορίζει ότι τα άτομα που δεν στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους μπορεί να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για ταυτοποίηση.
Η εγκύκλιος 7100/22/4α/2005 του Αρχηγού Αστυνομίας υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των "υποψιών".
Έκθεση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ελλάδα του 2022, σελίδα 6.
Τα άρθρα 275, 278, 279 και 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπουν πώς πρέπει να συμπεριφέρεται η αστυνομία κατά τη σύλληψη και το δικαίωμα προσαγωγής του δράστη ενώπιον του εισαγγελέα. Εάν ο εισαγγελέας κρίνει ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής, τότε μπορεί να διαταχθεί κράτηση σύμφωνα με το άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (σύμφωνα με τους περιορισμούς του άρθρου 287).
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί πρέπει να ενημερώσει αμέσως τους κρατούμενους για τον λόγο της σύλληψης και της κράτησής τους και για κάθε κατηγορία εναντίον τους.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Το άρθρο 287 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι η προσωρινή κράτηση µπορεί να επιβληθεί και σε ανήλικο κατηγορούµενο που έχει συµπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας του, και σε καμία περίπτωση δεν µπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) µήνες.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 96 του π.δ. 141/91 ορίζει ότι οι Οι έρευνες που γίνονται στα πλαίσια της προληπτικής δραστηρίοτητας της αστυνομίας επιτρέπονται µόνο όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιοποίνου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. και στην εγκύκλιο 7100/22/4α/2005 του Αρχηγού Αστυνομίας υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των "υποψιών".
γ. Αν είμαι δεμένος με χειροπέδες, έχω συλληφθεί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Βρίσκεστε υπό αστυνομική κράτηση εάν δεν αισθάνεστε ότι έχετε την ελευθερία να φύγετε από την παρουσία ρης αστυνομίας ή εάν ο μέσος συνετός άνθρωπος στη θέση σας δεν θα ένιωθε ελεύθερο να φύγει.
Κατά πάσα πιθανότητα είστε υπό κράτηση σύμφωνα με το νόμο, αν:
- Αστυνομικός σας περνά χειροπέδες.
- Αστυνομικός σας έχει ακινητοποιήσει παρά τη θέλησή σας.
- Αστυνομικός σας βάζει στο πίσω κάθισμα ενός αστυνομικού αυτοκινήτου, ή
- Ενημερώνεστε για τα διακιώματά σας από την αστυνομία.
Τα όργανα της τάξης επιτρέπεται να δεσμεύσουν κάποιον με χειροπέδες μόνο αν υπάρχει ανάγκη και µόνο όταν ο συλλαµβανόµενος αντιστέκεται με βία ή είναι ύποπτος φυγής.
Οποιοσδήποτε περιορισμός στην ελευθερία ανηλίκων θα πρέπει πάντοτε να γίνεται με το λιγότερο παρεμβατικό μέσο και μόνο για το αναγκαίο χρονικό διάστημα.
Στα αστυνομικά τμήματα, οι ανήλικοι κρατούνται σε ειδικά σχεδιασμένα δωμάτια, ξεχωριστά από τους ενήλικες. Κατά τη διάρκεια της κράτησής τους, πρέπει να τους παρέχεται φροντίδα, προστασία και κάθε προσωπική βοήθεια (κοινωνική, εκπαιδευτική, ψυχολογική και ιατρική) που απαιτείται από την ηλικία, το φύλο και την προσωπικότητά τους. Η αστυνομία θα πρέπει να συνεργάζεται με τις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες ή με εξουσιοδοτημένες μη δημόσιες υπηρεσίες, προκειμένου να συνδράμει τους ανηλίκους και να προστατεύει τα δικαιώματά τους.
Πηγή:
Nόμος 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί μπορούν να περάσουν χειροπέδες σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φυγής ή άτομα που αντιδρούν βίαια.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
Το άρθρο 278 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται η αστυνομία κατά τη σύλληψη.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
δ. Αν η ελευθερία μου είναι περιορισμένη, έχω συλληφθεί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Εάν η ελευθερία σας είναι περιορισμένη, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε συλληφθεί. Ωστόσο, μπορεί να είστε υπό κράτηση.
Εάν είστε υπό κράτηση (δηλαδή, μεταφερθείτε από την αστυνομία σε αστυνομικό τμήμα / τοποθετηθείτε στο πίσω μέρος ενός αστυνομικού αυτοκινήτου), δεν συνεπάγεται αυτόματα και την σύλληψή σας. Στην περίπτωση της «προσαγωγής», μπορεί να κρατείστε χωρίς να συλληφθείτε, έως ότου επιβεβαιωθεί η ταυτότητά σας από τα όργανα επιβολής της τάξης ή έως ότου ο Εισαγγελέας αποφασίσει αν θα ασκηθούν κατηγορίες εναντίον σας.
Σκοπός της κράτησης είναι να αποτραπεί ο κίνδυνος διάπραξης νέων εγκλημάτων και να διασφαλιστεί ότι ο κατηγορούμενος θα είναι παρών ανά πάσα στιγμή κατά το ανακριτικό στάδιο ή στο δικαστήριο και θα προσαχθεί στη δικαιοσύνη. Ο νόμος απαιτεί από την αστυνομία να προσάγει τους κρατούμενους ενώπιον ενός δικαστή, ο οποίος στη συνέχεια πρέπει να εκδώσει ένταλµα προσωρινής κράτησης ή να διατάξει την απελευθέρωση του κρατουμένου εντός 24 ωρών από την κράτηση.
Πηγή:
(Μη διαθέσιμη πηγή στα ελληνικά)
Το άρθρο 74 παράγραφος 15 στοιχείο θ) του π.δ. 141/1991 ορίζει ότι τα άτομα που δεν στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους μπορεί να οδηγηθούν στο αστυνομικό τμήμα για ταυτοποίηση.
Έκθεση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ελλάδα του 2022, σελίδα 6.
(Μη διαθέσιμη πηγή στα ελληνικά)
Το άρθρο 275 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει τη δυνατότητα σύλληψης από την αστυνομία και το δικαίωμα προσαγωγής του δράστη ενώπιον του εισαγγελέα. Εάν ο εισαγγελέας κρίνει ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής, τότε μπορεί να διαταχθεί κράτηση σύμφωνα με το άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (σύμφωνα με τους περιορισμούς του άρθρου 287).
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
7. Τι να κάνεις αφότου ενημερωθείς για τα δικαιώματά σου;
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Μπορείτε να κάνετε χρήση του δικαιώματός σας στη σιωπή ή οποιουδήποτε από τα άλλα δικαιώματά σας (π.χ. το δικαίωμα σε δικηγόρο) λέγοντας απλώς ότι θέλετε να χρησιμοποιήσετε το εν λόγω δικαίωμά σας.
- Μπορείτε επίσης να παραιτηθείτε από τα δικαιώματά σας (δηλαδή, να μην τα χρησιμοποιήσετε) λέγοντας, για παράδειγμα, «Ναι, καταλαβαίνω τα δικαιώματά μου, αλλά είμαι έτοιμος να μιλήσω μαζί σας». Ωστόσο, δεν θα ήταν φρόνιμο να προβείτε σε μία τέτοια ενέργεια χωρίς την παρουσία του δικηγόρου σας.
- Βεβαιωθείτε ότι κατανοείτε απόλυτα τι συνεπάγεται η παραίτηση από των δικαιωμάτων σας.
- Μπορείτε να κάνετε χρήση του δικαιώματός σας να ενημερώσετε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο για τη σύλληψή σας (π.χ. μέλος της οικογένειάς σας ή άλλο κοντινό σαςφίλο).
α. Σε τι διαφέρει αν η αστυνομία με ενημερώσει για τα δικαιώματα μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Αν σας διαβάσει η αστυνομία τα δικαιώματά σας, ξέρετε ότι είστε υπό κράτηση.
Μπορείτε να κάνετε χρήση του δικαιώματός σας στη σιωπή ή οποιουδήποτε από τα άλλα δικαιώματά σας (π.χ. το δικαίωμα σε δικηγόρο και το δικαίωμα να ενημερώσετε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο για τη σύλληψή σας) λέγοντας απλώς ότι θέλετε να χρησιμοποιήσετε το εν λόγω δικαίωμά σας. Το γεγονός ότι παραμένετε σιωπηλός όταν ανακρίνεστε από την αστυνομία δεν σας εμποδίζει να αιτιολογήσετε τις ενέργειές σας για πρώτη φορά στη δίκη. Ωστόσο, το δικαστήριο ή ο εισαγγελέας μπορεί να ζητήσει εξηγήσεις για τον λόγο για τον οποίο δεν αναφέρατε το σκεπτικό για τις ενέργειές σας σε προγενέστερο στάδιο.
Υπάρχουν συγκεκριμένες διαφορές στην ποινική διαδικασία μεταξύ ανηλίκων και ενηλίκων. Κυρίως:
- Ο νόμος ορίζει την ανάγκη να κατανοήσει ο εισαγγελέας το ψυχικό και κοινωνικό υπόβαθρο του συλληφθέντος ανηλίκου πριν παρουσιαστεί η υπόθεση στο αρμόδιο δικαστήριο.
- Εάν ο συλληφθείς είναι κάτω των 15 ετών, δεν πρέπει να στερηθεί την ελευθερία του.
- Μια δικαστική διαδικασία που αφορά ανήλικο (κάτω των 18 ετών) δεν μπορεί να επιταχυνθεί.
- Ο συλληφθείς ανήλικος έχει το δικαίωμα να ζητήσει την παρουσία της οικογένειάς σας ή των λειτουργών κοινωνικής υπηρεσίας σε κάθε βήμα της διαδικασίας.
Για τους ανηλίκους υπάρχει ειδική διάταξη στο άρθρο 4 του ν. 4689/2020 που αναφέρει ότι «ο ανήλικος ενηµερώνεται άµεσα, προφορικώς ή γραπτώς, σχετικά µε τα δικαιώµατά του και σχετικά µε τις γενικές πτυχές της διεξαγωγής της διαδικασίας, που προβλέπονται στο παρόν µέρος, στις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας».
Οι ανήλικοι πρέπει να συνοδεύονται από το άτομο που ασκεί τη γονική μέριμνα σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένου του σταδίου της έρευνας, με μόνη εξαίρεση την περίπτωση που κάτι τέτοιο αντίκειται στα συμφέροντα του ίδιου του ανηλίκου ή σε περιπτώσεις που η τυχόν εύρεση ή επικοινωνία με τον ασκούντα τη γονική έρενα καθίσταται αδύνατη ή η τυχόν παρουσία του θα μπορούσε να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την ποινική διαδικασία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ανήλικος έχει δικαίωμα να ορίσει άλλον ενήλικο προκειμένου να τον συνοδεύσει. Εάν ο ενήλικας που έχει οριστεί από τον ανήλικο, δεν γίνεται αποδεκτός από την αρμόδια αρχή, η τελευταία, ορίζει άλλο πρόσωπο από ένα σώμα υπεύθυνο για την προστασία των παιδιών.
Η αστυνομία οφείλει να συμπεριφέρεται με την υπέρτατη ευγένεια και σεβασμό στον συλληφθέντα.
Ο ύποπτος ή ο κατηγορούµενος ενηµερώνεται αµέσως από την αστυνομία όσον αφορά τουλάχιστον στα ακόλουθα δικαιώµατα:
- το δικαίωµα σιωπής,
- το δικαίωµα παράστασης µε συνήγορο,
- το δικαίωµα και τις προϋποθέσεις παροχής δωρεάν νοµικών συµβουλών,
- το δικαίωµα ενηµέρωσης σχετικά µε την κατηγορία,
- το δικαίωµα διερµηνείας και µετάφρασης.
Πηγή:
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί πρέπει να ενημερώσει αμέσως τους κρατούμενους για τον λόγο της σύλληψης και της κράτησής τους και για κάθε κατηγορία εναντίον τους.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Τα άρθρα 4, 14 και 16 του ν. 4689/2020 προβλέπει το δικαίωμα των ανηλίκων για ενημέρωση, συνοδεία από τον ασκούντα τη γονική μέριμνα κατά τη διαδικασία, και χορήγηση νομικής συνδρομής .
ΝΟΜΟΣ 4689/2020 (Κωδικοποιημένος) - ΦΕΚ Α 103/27.05.2020 (kodiko.gr)
Το άρθρο 121 του Ποινικού Κώδικα προβλέπει ότι ως ανήλικοι νοούνται αυτοί που κατά τον χρόνο τέλεσης της πράξης έχουν ηλικία µεταξύ του δωδέκατου και του δέκατου όγδοου έτους της ηλικίας τους συµπληρωµένων.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
Το άρθρο 278 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται η αστυνομία κατά τη σύλληψη.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Nόμος 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
β. Παίζει ρόλο το πού βρίσκομαι όταν η αστυνομία με ενημερώσει αναφορικά με τα δικαιώματά μου (δρόμο, σταθμό, περιπολικό, κλπ.);
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Όχι. Η τοποθεσία ούτε περιορίζει ούτε αλλάζει τα δικαιώματά σας. Ο ύποπτος ή ο κατηγορούµενος ενηµερώνεται αµέσως από την αστυνομία όσον αφορά τους λόγους της σύλληψης και της κράτησής του, για οποιαδήποτε κατηγορία εναντίον του, για τα δικαιώματά του και για τη διαδικασία που εφαρμόζεται στην εν λόγω υπόθεση (εάν δεν µιλάτε ή δεν κατανοείτε τη γλώσσα της αστυνοµίας ή των άλλων αρµόδιων αρχών, έχετε δικαίωµα βοήθειας από διερµηνέα, δωρεάν).
Ο ύποπτος ή ο κατηγορούµενος ενηµερώνεται αµέσως από την αστυνομία όσον αφορά τουλάχιστον στα ακόλουθα δικαιώµατα:
- το δικαίωµα σιωπής,
- το δικαίωµα παράστασης µε συνήγορο,
- το δικαίωµα και τις προϋποθέσεις παροχής δωρεάν νοµικών συµβουλών,
- το δικαίωµα ενηµέρωσης σχετικά µε την κατηγορία,
- το δικαίωµα διερµηνείας και µετάφρασης.
Αν ο ύποπτος ή κατηγορούμενος δεν ενημερωθεί άμεσα για τα διακιώματά του και η αστυνομία περιμένει μέχρι να μεταφερθεί σε άλλη τοποθεσία για να το πράξει αυτό, η σύλληψη ενδέχεται να είναι άκυρη.
Πηγή:
Το άρθρο 95 παρ. 1, περίπτωση γ του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ενημερωθεί για την κατηγορία.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Το άρθρο 3 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Αστυνομίας προβλέπει ότι οι αστυνομικοί πρέπει να ενημερώσει αμέσως τους κρατούμενους για τον λόγο της σύλληψης και της κράτησής τους και για κάθε κατηγορία εναντίον τους.
Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 - ΦΕΚ 238/Α/3-12-2004 - Γενικά Νομοθετήματα (e-nomothesia.gr)
Nόμος 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 171 παρ. 1, περίπτωση β του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι αν δεν ακολουθηθεί η σωστή διαδικασία κατά την προδικασία, τότε η ποινική υπόθεση ακυρώνεται..
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
γ. Είναι η σύλληψη άκυρη αν δεν έχω ενημερωθεί για τα δικαιώματά μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι. Μια σύλληψη είναι άκυρη (μη νομικά ορθή) εάν δεν ενημερωθείτε για τα δικαιώματά σας από την αστυνομία τη στιγμή της σύλληψης ή εάν δεν ενημερωθείτε για ποινικές διαδικασίες (δικαστικές υποθέσεις) που έχουν κινηθεί εναντίον σας σε σχέση με τη σύλληψή σας.
Έχετε το δικαίωμα να ενημερώνεστε καθ' όλη τη διάρκεια της προδικαστικού σταδίου από τη στιγμή που θα συλληφθείτε. Αυτό περιλαμβάνει την αστυνομική προανάκριση (δηλαδή την ανάκριση από την αστυνομία), την κύρια ανάκριση και τη διαδικασία απαγγελίας κατηγοριών (που κατηγορείται επίσημα) από το δικαστήριο.
Τυχόν αποδεικτικά στοιχεία που συλλέγονται βάσει μιας άκυρης σύλληψης δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο δικαστήριο.
Πηγή:
Το άρθρο 171 παρ. 1, περίπτωση β του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι αν δεν ακολουθηθεί η σωστή διαδικασία κατά την προδικασία, τότε η ποινική υπόθεση ακυρώνεται..
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Άρθρο 1 της Οδηγίας 2010/64/ΕΕ της ΕΕ για το Δικαίωμα Διερμηνείας και Μετάφρασης κατά την Ποινική Διαδικασία και άρθρο 3 της Οδηγίας 2012/13/ΕΕ της ΕΕ για το δικαίωμα ενημέρωσης κατά την Ποινική Διαδικασία, που προβλέπουν ότι ένα άτομο πρέπει να ενημερώνεται για τα δικαιώματά του από τη στιγμή που ενημερώνεται από την αρμόδια δημόσια αρχή για τις υποψίες ή τις κατηγορίες εναντίον του για τη διάπραξη συγκεκριμένου ποινικού αδικήματος
L_2012142EL.01000101.xml (europa.eu)
L_2010280EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 176 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο μιας άκυρης σύλληψης δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο δικαστήριο.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
8. Αν η αστυνομία σας κάνει ερωτήσεις
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Ο κατηγορούµενος κατά την εξέτασή του από την αστυνοµία ή τις άλλες αρµόδιες αρχές δεν έχει υποχρέωση να απαντήσει σε ερωτήσεις για το φερόµενο αδίκηµα, να συμμετάσχει σε αστυνομική έρευνα ή να ακολουθήσει την αστυνομία οπουδήποτε εκτός αν έχει συλληφθεί.
- Αν ο κατηγορούµενος είναι ανήλικος, κάτω των 18 ετών, ενηµερώνεται ο ασκών τη γονική µέριµνα (γονέας, επίτροπος ή κηδεμόνας).
α. Απαιτείται να κάνω κάποια δήλωση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ο κατηγορούµενος κατά την εξέτασή του από την αστυνοµία ή τις άλλες αρµόδιες αρχές δεν έχει υποχρέωση να απαντήσει σε ερωτήσεις για το φερόµενο αδίκηµα, να συμμετάσχει σε αστυνομική έρευνα ή να ακολουθήσει την αστυνομία οπουδήποτε, εκτός αν έχει συλληφθεί. Υπάρχει το δικαίωμα στη σιωπή.
Κανείς δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την αστυνομία εκτός αν το εν λόγω όργανο επιδείξει ένταλμα (νομικό έγγραφο). Αν σας ασκηθεί πίεση προς απάντηση ερωτήσεων, έχετε το δικαίωμα σε δικηγόρο, μεταφραστή ή οικογενειακό μέλος (ή κάποιο άλλο κοντινό σαςπρόσωπο).
Όταν αποφασίζετε αν θα μιλήσετε στην αστυνομία ή αν θα κάνετε κάποια δήλωση, θα πρέπει πάντα να ακολουθείτε τις συμβουλές του δικηγόρου σας. Εάν δεν έχετε δει δικηγόρο, θα ήταν φρόνιμο να μην μιλήσετε στην αστυνομία.
Λόγω του νεαρού της ηλικίας τους και της μεγαλύτερης ευαλωτότητάς τους, οι ανήλικοι (οποιοσδήποτε κάτω των 18 ετών) χρήζουν ειδικής προστασίας και ειδικής μεταχείρισης από την αστυνομία. Αυτή η ειδική προστασία διασφαλίζεται από διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα και έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.
Πηγή:
Ο Nόμος 4236/2014 προβλέπει τα διακιώματα αυτά
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
(Πηγή μη διαθέσιμη στα ελληνικά)
Το άρθρο 6 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για συνδρομή από δικηγόρο.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Ο νόμος 2101/92, ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, απαιτεί ειδική μεταχείριση των ανηλίκων από την αστυνομία.
ΝΟΜΟΣ 2101/1992 - ΦΕΚ Α 192/02.12.1992 (kodiko.gr)
β. Πρέπει η αστυνομία να ενημερώσει των κηδεμόνα μου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ο κατηγορούµενος που στερείται την ελευθερία του έχει δικαίωµα επικοινωνίας, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, με τους γονείς ή τον κηδεμόνα του.
Αν η ενημέρωση του ασκούντος τη γονική µέριµνα ή των γονέων αντιβαίνει στο συµφέρον του ανηλίκου, και αντ'αυτών υποδεικνύεται άλλο πρόσωπο της επιλογής του, η οριστική απόφαση επί του θέματος λαμβάνεται από τον αρμόδιο Εισαγγελέα Ανηλίκων.
Λόγω του νεαρού της ηλικίας τους και της μεγαλύτερης ευαλωτότητάς τους, οι ανήλικοι (οποιοσδήποτε κάτω των 18 ετών) χρήζουν ειδικής προστασίας και ειδικής μεταχείρισης από την αστυνομία. Αυτή η ειδική προστασία διασφαλίζεται από διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα και έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.
Οι ανήλικοι διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:
- Ανήλικοι που δεν έχουν συμπληρώσει το δωδέκατο έτος της ηλικίας τους, δεν θεωρούνται ποινικά υπεύθυνοι.
- Η αξιόποινη πράξη που τελέστηκε από ανήλικο δώδεκα έως δεκαπέντε ετών δεν καταλογίζεται σε αυτόν. Το δικαστήριο µπορεί να του επιβάλει αναµορφωτικά ή θεραπευτικά µέτρα.
- Σε ανήλικο που τέλεσε αξιόποινη πράξη και έχει συµπληρώσει το δέκατο πέµπτο έτος της ηλικίας του επιβάλλονται αναµορφωτικά ή θεραπευτικά µέτρα, εκτός αν κρίνεται αναγκαίο να επιβληθεί περιορισµός σε ειδικό κατάστηµα κράτησης νέων.
Οι κάτωθι αποφάσεις είναι σχετικές:
- Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – απόφαση 51693/13 (Μοδεστού κατά Ελλάδος)
- Άρειος Πάγος – απόφαση 1/2017
- Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης – απόφαση 696/2017
- Πρωτοδικείο Λάρισσας – απόφαση 445/2012
Πηγή:
Το άρθρο 5 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για την ενημέρωση του ασκούντος την γονική του μέριμνα (ή άλλου κατάλληλου ενήλικα καθ'υπόδειξη του ανηλίκου)
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, σελίδα 9, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
(https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf)
Ο νόμος 2101/92, ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, απαιτεί ειδική μεταχείριση των ανηλίκων από την αστυνομία.
ΝΟΜΟΣ 2101/1992 - ΦΕΚ Α 192/02.12.1992 (kodiko.gr)
Ο νόμος 4689/2020 διακρίνει τους ανήλικους σε τρεις κατηγορίες.
ΝΟΜΟΣ 4689/2020 (Κωδικοποιημένος) - ΦΕΚ Α 103/27.05.2020 (kodiko.gr)
MODESTOU v. GREECE - [Greek Translation] by Official Translation Center (coe.int)
Areios Pagos - Supreme Court of Greece
γ. Πρέπει να ομολογήσω;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Όχι. Δεν έχετε καμία υποχρέωση να ομολογήσετε ένα έγκλημα. Δεν απαιτείται να αναφέρετε στην αστυνομία ένα έγκλημα για το οποίο είστε αυτόπτης ή αυτήκοος μάρτυρας. Δεν είναι ποτέ καλή ιδέα να δίνετε ψευδείς πληροφορίες στην αστυνομία. Ακόμα κι αν είστε υπεύθυνοι για κάτι ή έχετε πληροφορίες που θέλει η αστυνομία, μπορεί να μην είναι καλή ιδέα να τις μοιραστείτε χωρίς την παρουσία δικηγόρου. Οτιδήποτε πείτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας σε δικαστήριο.
Ισχύει η αρχή της σιωπής και της μη αυτοενοχοποίησης, ώστε κάθε άτομο που κατηγορείται για ποινικό αδίκημα απολαμβάνει την εγγύηση του «να μην αναγκαστεί να καταθέσει εναντίον του εαυτού του ή να ομολογήσει την ενοχή του».
"Nemo tenetur se ipsum incriminare" σημαίνει ότι κανένα άτομο δεν μπορεί να διαταχθεί σε αυτοενοχοποίηση.
Πηγή:
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
Το άρθρο 104 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας κατοχυρώνει το δικαίωµα σιωπής και µη αυτοενοχοποίηση («Nemo tenetur se ipsum incriminare»).
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
δ. Ποιους ενήλικες μπορώ να ζητήσω να είναι παρόντες;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ο κατηγορούµενος που στερείται την ελευθερία του έχει δικαίωμα να ζητήσει να είναι παρόντες οι γονείς, ο κηδεμόνας ή κάποιος άλλος κατάλληλος ενήλικας της επιλογής του.
Επιπλέον, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας μπορεί να ζητηθεί η παρουσία δικηγόρου.
Λόγω του νεαρού της ηλικίας τους και της μεγαλύτερης ευαλωτότητάς τους, οι ανήλικοι (οποιοσδήποτε κάτω των 18 ετών) χρήζουν ειδικής προστασίας και ειδικής μεταχείρισης από την αστυνομία. Αυτή η ειδική προστασία διασφαλίζεται από διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα και έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.
Πηγή:
Το άρθρο 5 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για την ενημέρωση του ασκούντος την γονική του μέριμνα (ή άλλου κατάλληλου ενήλικα καθ'υπόδειξη του ανηλίκου)
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 6 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για συνδρομή από δικηγόρο.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Ο νόμος 2101/92, ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, απαιτεί ειδική μεταχείριση των ανηλίκων από την αστυνομία.
ΝΟΜΟΣ 2101/1992 - ΦΕΚ Α 192/02.12.1992 (kodiko.gr)
ε. Ποιον υποχρεούται να ενημερώσει η αστυνομία αν είμαι ανήλικος;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Σε περιπτώσεις κράτησης ή σύλληψης ανηλίκων κάτω των 18 ετών, η αστυνομία έχει υποχρέωση άμεσης ενημέρωσης των γονέων, επιτρόπων ή του κηδεμόνα τους.
Αν η ενημέρωση του ασκούντος τη γονική µέριµνα ή των γονέων αντιβαίνει στο συµφέρον του ανηλίκου, και αντ'αυτών υποδεικνύεται άλλο πρόσωπο της επιλογής του, η οριστική απόφαση επί του θέματος λαμβάνεται από τον αρμόδιο Εισαγγελέα Ανηλίκων.
Η αστυνομία υποχρεούται να επικοινωνήσει με τον δικηγόρο του κατηγορουμένου, μόλις αυτός το ζητήσει.
Λόγω του νεαρού της ηλικίας τους και της μεγαλύτερης ευαλωτότητάς τους, οι ανήλικοι (οποιοσδήποτε κάτω των 18 ετών) χρήζουν ειδικής προστασίας και ειδικής μεταχείρισης από την αστυνομία. Αυτή η ειδική προστασία διασφαλίζεται από διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα και έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.
Πηγή:
Πρακτικός Οδηγός επαφής του Αστυνομικού με τον Πολίτη κατά την Πρίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, σελίδα 9, Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, Ιούλιος 2004
https://old.synigoros.gr/resources/toolip/doc/2011/01/19/astinomia-fylladio.pdf
Το άρθρο 5 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για την ενημέρωση του ασκούντος την γονική του μέριμνα (ή άλλου κατάλληλου ενήλικα καθ'υπόδειξη του ανηλίκου)
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 6 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για συνδρομή από δικηγόρο.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Ο νόμος 2101/92, ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, απαιτεί ειδική μεταχείριση των ανηλίκων από την αστυνομία.
ΝΟΜΟΣ 2101/1992 - ΦΕΚ Α 192/02.12.1992 (kodiko.gr)
στ. Ποια είναι η διαδικασία κατά το ανακριτικό στάδιο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ανήλικοι που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών αξιολογούνται ατομικά και χωρίς καθυστέρηση από την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής μετά από έγγραφη εντολή του αρμόδιου εισαγγελέα ή άλλης αρμόδιας δικαστικής αρχής, σε κάθε στάδιο της ποινικής διαδικασίας.
Η εξέταση και η ανάκριση γίνεται παρουσία παιδοψυχιάτρου, κατόπιν σχετικής εντολής του αρμόδιου εισαγγελέα ή ανακριτή, αλλά είναι υποχρεωτική κατά το νόμο μόνο αναφορικά με τα οριζόμενα στο άρθρο 12 του ν. 4689/2020 εγκλήματα (όπως η αρπαγή, εμπορία ανθρώπων, βιασμός, κλπ.). Για το σκοπό αυτό συνεργάζονται με τις διωκτικές, εισαγγελικές και δικαστικές αρχές.
Σε περιπτώσεις ατόμων με ειδικές ανάγκες (δηλαδή, προβλήματα ψυχικής υγείας / συμπεριφοράς ή αναπηρίες), ένας εξειδικευμένος επαγγελματίας ψυχικής υγείας πρέπει να είναι παρών κατά τηνανάκριση.
Κατά την ανάκριση, ο ανήλικος πρέπει να συνοδεύεται από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα τόσο κατά την προδικασία όσο και κατά την κύρια διαδικασία σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 του ν. 4689/2020.
Ο νόμος δεν προσδιορίζει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η αστυνομία μπορεί να ανακρίνει έναν ανήλικο, εκτός από το ότι «η διάρκεια κάθε εξέτασης δεν υπερβαίνει τον απαιτούμενο χρόνο.»
Πηγή:
Το άρθρο 27 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για ατομική αξιολόγηση.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 13 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει την έγκαιρη και επιμελή αντιμετώπιση των περιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένου του συνυπολογισμού τυχόν ειδικών αναγκών του ανηλίκου.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 14 του ν. 4689/2020 και το άρθρο 5 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για την ενημέρωση του ασκούντος την γονική του μέριμνα (ή άλλου κατάλληλου ενήλικα καθ'υπόδειξη του ανηλίκου)
ΝΟΜΟΣ 4689/2020 (Κωδικοποιημένος) - ΦΕΚ Α 103/27.05.2020 (kodiko.gr)
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 12 του ν. 4689/2020 προβλέπει ότι η ανάκριση του ανηλίκου δεν δύναται να υπερβαίνει τον αναγκαίο χρόνο.
ΝΟΜΟΣ 4689/2020 (Κωδικοποιημένος) - ΦΕΚ Α 103/27.05.2020 (kodiko.gr)
9. Πώς μπορώ να επικοινωνήσω με έναν δικηγόρο και πότε;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Θα πρέπει πάντα να επικοινωνείτε με δικηγόρο προτού προβείτε σε οποιεσδήποτε δηλώσεις σε οποιονδήποτε σε μια ποινική υπόθεση ή έρευνα.
- Αυτό ισχύει ακόμα κι αν σας λένε ότι οι αστυνομικοί θέλουν μόνο να σας κάνουν ορισμένες ερωτήσεις ή/και είστε απλώς μάρτυρας.
- Παρά το γεγονός ότι ο συνήγορος διορίζεται κατά την ακροαματική διαδικασία στο δικαστήριο, εάν δεν διαθέτετε επαρκείς οικονομικούς πόρους, θα πρέπει να υποβάλλετε αίτημα αμέσως κατά την αστυνομική προανάκριση ή τη σύλληψή σας από την αστυνομία, προκειμένου να σας διοριστεί συνήγορος. Εάν συλληφθείτε, έχετε δικαίωμα σιωπής και δικαιούστε να μην μιλήσετε μέχρι να είναι παρών ο δικηγόροςσας.
α. Αν είμαι απλώς μάρτυρας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Θα πρέπει πάντα να επικοινωνείτε με έναν δικηγόρο πριν κάνετε δηλώσεις σε οποιονδήποτε κατά την προανάκριση, κατά την ποινική διαδικασία ή έρευνα. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν σας λένε ότι (i) οι αστυνομικοί θέλουν μόνο να σας κάνουν ορισμένες ερωτήσεις ή/και (ii) είστε απλώς μάρτυρας. Εάν δεν έχετε δει δικηγόρο, καλό είναι γενικά να μην μιλήσετε στην αστυνομία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT) έχει τονίσει ότι οποιοσδήποτε έχει νομική υποχρέωση να παραστεί σε αστυνομικό ίδρυμα (συμπεριλαμβανομένου του μάρτυρα) απολαμβάνει το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο.
Ωστόσο, νομικά δεν υπάρχει κατοχυρωμένο δικαίωμα εκπροσώπησης μαρτύρων από νομικό σύμβουλο.
Πηγή:
(Source not available in Greek)
(Source not available in Greek)
β. Πώς μπορώ να επικοινωνήσω με έναν δικηγόρο και πότε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ο ύποπτος τέλεσης πράξης, ο οποίος συλλαµβάνεται ή κρατείται, ενημερώνεται πάραυτα για τα δικαιώματά του από την αστυνομία, τα οποία περιλαμβάνουν το δικαίωμα παράστασης με συνήγορο, το δικαίωµα και τις προϋποθέσεις παροχής δωρεάν νοµικών συµβουλών, και το δικαίωµα διερµηνείας και µετάφρασης. Αυτές οι πληροφορίες παρέχονται προφορικά κατά τη σύλληψη και επιβεβαιώνονται εγγράφως στο αστυνομικό τμήμα.
Οι ανήλικοι έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο αμέσως μόλις θεωρηθούν «ύποπτοι». Εάν δεν διαθέτετε επαρκείς οικονομικούς πόρους, θα πρέπει να υποβάλλετε αίτημα αμέσως κατά την αστυνομική προανάκριση ή τη σύλληψή σας από την αστυνομία, προκειμένου να σας διοριστεί συνήγορος. Κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης δικαιούται νομική συνδρομή για την κάλυψη δικαστικών εξόδων, εάν δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει τα σχετικά έξοδα μόνος του.
Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας παρέχει στους ανηλίκους το δικαίωμα πρόσβασης σε νομικές συμβουλές άνευ κόστους, υπό τις κάτωθι προϋποθέσεις:
α. εάν δεν εργάζονται (οπότε οι οικονομικοί τους πόροι σε αυτή την περίπτωση εξετάζονται βάσει του εισοδήτματος των γονέων τους) και πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια, ήτοι δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους, και
β. κατηγορούνται για κακούργημα, ή
κατηγορούνται για πλημμέλημα, και το εν λόγω έγκλημα θα τιμωρείτο με κάθειρξη τουλάχιστον 6 μηνών, εάν είχε διαπραχθεί από ενήλικα.
Θα πρέπει πάντα να επικοινωνείτε με έναν δικηγόρο πριν κάνετε δηλώσεις σε οποιονδήποτε κατά την προανάκριση, κατά την ποινική διαδικασία ή έρευνα. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν σας λένε ότι οι αστυνομικοί θέλουν μόνο να σας κάνουν ορισμένες ερωτήσεις ή/και είστε απλώς μάρτυρας. Εάν δεν έχετε δει δικηγόρο, καλό είναι γενικά να μην μιλήσετε στην αστυνομία. Εάν συλληφθείτε, έχετε δικαίωμα σιωπής και δικαιούστε να μην μιλήσετε μέχρι να είναι παρών ο δικηγόρος σας. Μπορείτε να κάνετε χρήση του δικαιώματός σας στη σιωπή ή οποιουδήποτε από τα άλλα δικαιώματά σας (π.χ. το δικαίωμα σε δικηγόρο και το δικαίωμα να ενημερώσετε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο για τη σύλληψή σας) λέγοντας απλώς ότι θέλετε να χρησιμοποιήσετε το εν λόγω δικαίωμά σας.
Λόγω του νεαρού της ηλικίας τους και της μεγαλύτερης ευαλωτότητάς τους, οι ανήλικοι (οποιοσδήποτε κάτω των 18 ετών) χρήζουν ειδικής προστασίας και ειδικής μεταχείρισης από την αστυνομία. Αυτή η ειδική προστασία διασφαλίζεται από διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα και έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο.
Για να επικοινωνήσετε με έναν δικηγόρο στην Ελλάδα, θα πρέπει να έρθετε σε επαφή με τον τοπικό δικηγορικό σύλλογο. Οι δικηγόροι είναι οργανωμένοι σε δικηγορικούς συλλόγους στην Ελλάδα. Για κάθε μεγάλη πόλη, υπάρχει και ο σχετικός δικηγορικός σύλλογος. Ο μεγαλύτερος είναι ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών (Greek site).
Πηγή:
Το άρθρο 6 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για συνδρομή από δικηγόρο.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Ο νόμος 2101/92, ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, απαιτεί ειδική μεταχείριση των ανηλίκων από την αστυνομία.
10. Έχει η αστυνομία την υποχρέωση να λέει πάντα την αλήθεια;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
- Εάν είστε ύποπτος για σοβαρά ποινικά αδικήματα, η αστυνομία μπορεί να χρησιμοποιήσει ειδικές ανακριτικές πράξεις. Η έρευνα µπορεί να συµπεριλάβει τη διενέργεια συγκαλυµµένης έρευνας ή ανακριτικής διείσδυσης.
- Πρέπει πάντα να λέτε την αλήθεια στην αστυνομία. Μπορείτε επίσης να επικαλεστείτε το δικαίωμά σας στη σιωπή.
α. Μπορεί η αστυνομία να μου πει ψέματα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Ναι. Η αστυνομία μπορεί να σας πει ψέματα κατά τη διάρκεια μιας έρευνας, συμπεριλαμβανομένου του ψεύδους σχετικά με την στοιχειοθέτηση των κατηγοριών εναντίον σας ή του εύρους των στοιχείων εναντίον σας που έχει στην κατοχή της. Η αστυνομία μπορεί να προσπαθήσει να σας πιέσει για να επιτύχει τους στόχους της. Λάβετε υπόψη ότι το νεαρό της ηλικίας σας δεν αποτελεί λόγο επιτάχυνσης της ποινικής διαδικασίας και επομένως δεν υφίσταται λόγος πανικού. Μερικές φορές η αστυνομία λέει ψέματα προκειμένου να σας κάνει να μιλήσετε περισσότερο.
Θα πρέπει πάντα να επικοινωνείτε με έναν δικηγόρο πριν κάνετε δηλώσεις σε οποιονδήποτε κατά την προανάκριση, κατά την ποινική διαδικασία ή έρευνα. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν σας λένε ότι οι αστυνομικοί θέλουν μόνο να σας κάνουν ορισμένες ερωτήσεις ή/και είστε απλώς μάρτυρας. Εάν δεν έχετε δει δικηγόρο, καλό είναι γενικά να μην μιλήσετε στην αστυνομία.
Εάν είστε ύποπτος για σοβαρά ποινικά αδικήματα, η αστυνομία μπορεί να χρησιμοποιήσει ειδικές ανακριτικές πράξεις. Η έρευνα µπορεί να συµπεριλάβει τη διενέργεια συγκαλυµµένης έρευνας ή ανακριτικής διείσδυσης.
Πηγή:
Το άρθρο 6 της Οδηγίας 2016/800/ΕΕ της ΕΕ σχετικά με τις δικονομικές διασφαλίσεις για τα παιδιά που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα σε ποινικές διαδικασίες προβλέπει το δικαίωμα του ανηλίκου για συνδρομή από δικηγόρο.
L_2016132EL.01000101.xml (europa.eu)
Το άρθρο 254 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει την χρήση ειδικών ανακριτικών πράξεων επί ορισµένων εγκληµάτων.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
β. Υποχρεούμαι να πω την αλήθεια στην αστυνομία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Πρέπει πάντα να λέτε στην αστυνομία την αλήθεια. Οτιδήποτε πείτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας κατά την ακροαματική διαδικασία.
Αλλά μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε το δικαίωμά σας στη σιωπή.
Πηγή:
Το άρθρο 167 «Βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων» και το άρθρο 169 «Απείθεια» του Ποινικού Κώδικα θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που δεν ακολουθήσετε τις εντολές της αστυνομίας.
Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) - Κύρωση του Ποινικού Κώδικα | Νομοθεσία | Lawspot
Nόμος 4236/2014 για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία και 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2012 σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και άλλες διατάξεις.
ΝΟΜΟΣ 4236/2014 - ΦΕΚ Α 33/11.02.2014 (kodiko.gr)
11. Πώς μπορώ να κάνω μια καταγγελία εάν έχω ερωτήσεις ή αισθάνομαι ότι τα δικαιώματά μου έχουν παραβιαστεί;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:
Σε περιπτώσεις παρενόχλησης από την αστυνομία, υπάρχουν σχετικά μέτρα αντιμετώπισης.
Ως πρώτο βήμα, θα πρέπει πάντα να σημειώνετε / σημειώνετε κάθε φορά που συμβαίνει. Θα πρέπει να προσπαθήσετε να καταγράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Για παράδειγμα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να καταγράψετε την ημερομηνία, την ώρα, την τοποθεσία, τα στοιχεία του αστυνομικού (ονόματα, αριθμούς σημάτων, φυσική εμφάνιση), μάρτυρες, συνομιλίες και ενέργειες όλων των συμμετεχόντων κ.λπ.
Οι σημειώσεις σας θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για οποιαδήποτε επίσημη καταγγελία μπορεί να υποβάλετε αργότερα. Εάν η παρενόχληση συνεχιστεί, μπορείτε να υποβάλετε επίσημη καταγγελία.
Στην Ελλάδα, υπάρχουν τέσσερις πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης της κακοποίησης από την αστυνομία. Μπορεί κανείς να:
- υποβάλει καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη, στο πλαίσιο του μηχανισμού Εξέτασης Αστυνομικής Βίας και Βίας στις Φυλακές,
- υποβάλει καταγγελία στον αστυνομικό επόπτη/ανώτατο αξιωματικό της αστυνομίας, ζητώντας διοικητική έρευνα που μπορεί να οδηγήσει σε πειθαρχικές κυρώσεις,·
- ζητήσει την ποινική δίωξη του αστυνομικού, σε περίπτωση που η παρενοχλητική συμπεριφορά συνιστά ποινικό αδίκημα, ή
- ζητήσει αποζημίωση που προκλήθηκε από τη συμπεριφορά του αστυνομικού ενώπιον των Πολιτικών Δικαστηρίων.
Εάν θέλει κανείς να υποβάλει επίσημη καταγγελία, θα πρέπει να επικοινωνήσει με έναν δικηγόρο για να συζητήσει τις σχετικές επιλογές. Μπορεί να υπάρχει νομική αξίωση σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων (που σημαίνει ότι αυτά δεν έχουν γίνει σεβαστά από πλευράς της αστυνομίας) ή σε περίπτωση τραυματισμού και σε περίπτωση που ισχύουν συγκεντρωτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:
- Ο αστυνομικός σας κάνει έρευνα: (π.χ. βρίσκεστε υπό κράτηση ή/και σας κάνουν σωματικό έλεγχο), ερευνά την οικία σας (συμπεριλαμβανομένης της βεράντας, του κήπου κ.λπ.) ή το δωμάτιο του ξενοδοχείου σας, τα έγγραφά σαςσ ή άλλα προσωπικά σας αντικείμενα.
- Ο αστυνομικός μπήκε εντός της οικίας σας, σας άγγιξε, πήρε τα έγγραφά σας ή/και τα προσωπικά σας αντικείμενα ή ο αστυνομικός δεν σεβάστηκε αυτό που εύλογα θα περίμενε κανείς να είναι εντός του πλαισίου της ιδιωτικότητάς σας.
- Παραβιάστηκαν τα δικαιώματά σας (σε αντίθεση με τα δικαιώματα οποιουδήποτε άλλου ατόμου) και έχετε ή είχατε εύλογη προσδοκία ιδιωτικότητας στην περιοχή από την οποία κατασχέθηκαν τα εν λόγω αντικείμενά σας.
- Ο αστυνομικός δεν είχε ένταλμα (ή το ένταλμα είχε κάποιο νομικό σφάλμα).
Εάν έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά σας, μπορείτε να υποβάλετε καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη – τον Εθνικό Μηχανισμό για τη διερεύνηση αυθαιρεσιών της αστυνομίας.
Στοιχεία επικοινωνίας με τον Συνήγορο του Πολίτη:
- Email: press@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: (+30) 213 1306 600
- Διαδικτυακή καταγγελία: https://www.synigoros.gr/en/anafora/ivooli-anaforas
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/en
Τα παιδιά έχουν απευθείας πρόσβαση στον Συνήγορο του Παιδιού (ονομάζεται επίσης «Ο Συνήγορος»), που ανήκει στα τμήματα του Συνηγόρου του Πολίτη.
- Email: cr@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: 800.11.32000
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/paidi/index.html
Υπάρχει επίσης μια ηλεκτρονική φόρμα για παράπονα που μπορείτε να συμπληρώσετε εδώ και ειδικές οδηγίες εδώ.
Πηγή:
Τα άρθρα 8, 10 και 17 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου («ΕΣΔΑ») προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες στην Ευρώπη.
https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/Convention_ELL
Ο Νόμος 4443/2016 δημιουργεί τον Συνήγορο του Πολίτη με σκοπό να παρακολουθεί και να προωθεί την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4443-2016
Ο Νόμος 3094/2003 καθορίζει την αποστολή του Συνηγόρου του Πολίτη και το τμήμα των Βοηθών Δικηγόρων, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης των καθηκόντων του Συνηγόρου του Παιδιού.
https://www.kodiko.gr/nomothesia/document/175210/nomos-3094-2003
12. Αν νιώθω ότι είμαι θύμα διάκρισης ή ρατσισμού;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:
Τα όργανα επιβολής της τάξης οφείλουν να μην προβαίνουν σε οποιαδήποτε πράξη διάκρισης ή ρατσισμού. Τέτοιες συμπεριφορές μπορούν να οδηγήσουν όχι μόνο σε εσωτερικές κυρώσεις, αλλά αποτελούν και επιβαρυντική περίσταση σε περίπτωση ποινικής τους δίωξης για την παραβίαση των δικαιωμάτων σας.
Σε περιπτώσεις παρενόχλησης από την αστυνομία, υπάρχουν σχετικά μέτρα αντιμετώπισης.
Ως πρώτο βήμα, θα πρέπει πάντα να σημειώνετε / σημειώνετε κάθε φορά που συμβαίνει. Θα πρέπει να προσπαθήσετε να καταγράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Για παράδειγμα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να καταγράψετε την ημερομηνία, την ώρα, την τοποθεσία, τα στοιχεία του αστυνομικού (ονόματα, αριθμούς σημάτων, φυσική εμφάνιση), μάρτυρες, συνομιλίες και ενέργειες όλων των συμμετεχόντων κ.λπ.
Οι σημειώσεις σας θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για οποιαδήποτε επίσημη καταγγελία μπορεί να υποβάλετε αργότερα. Εάν η παρενόχληση συνεχιστεί, μπορείτε να υποβάλετε επίσημη καταγγελία.
Στην Ελλάδα, υπάρχουν τέσσερις πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης της κακοποίησης από την αστυνομία. Μπορεί κανείς να:
- υποβάλει καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη, στο πλαίσιο του μηχανισμού Εξέτασης Αστυνομικής Βίας και Βίας στις Φυλακές,
- υποβάλει καταγγελία στον αστυνομικό επόπτη/ανώτατο αξιωματικό της αστυνομίας, ζητώντας διοικητική έρευνα που μπορεί να οδηγήσει σε πειθαρχικές κυρώσεις,·
- ζητήσει την ποινική δίωξη του αστυνομικού, σε περίπτωση που η παρενοχλητική συμπεριφορά συνιστά ποινικό αδίκημα, ή
- ζητήσει αποζημίωση που προκλήθηκε από τη συμπεριφορά του αστυνομικού ενώπιον των Πολιτικών Δικαστηρίων.
Εάν θέλει κανείς να υποβάλει επίσημη καταγγελία, θα πρέπει να επικοινωνήσει με έναν δικηγόρο για να συζητήσει τις σχετικές επιλογές. Μπορεί να υπάρχει νομική αξίωση σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων (που σημαίνει ότι αυτά δεν έχουν γίνει σεβαστά από πλευράς της αστυνομίας) ή σε περίπτωση τραυματισμού και σε περίπτωση που ισχύουν συγκεντρωτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:
- Ο αστυνομικός σας κάνει έρευνα: (π.χ. βρίσκεστε υπό κράτηση ή/και σας κάνουν σωματικό έλεγχο), ερευνά την οικία σας (συμπεριλαμβανομένης της βεράντας, του κήπου κ.λπ.) ή το δωμάτιο του ξενοδοχείου σας, τα έγγραφά σαςσ ή άλλα προσωπικά σας αντικείμενα.
- Ο αστυνομικός μπήκε εντός της οικίας σας, σας άγγιξε, πήρε τα έγγραφά σας ή/και τα προσωπικά σας αντικείμενα ή ο αστυνομικός δεν σεβάστηκε αυτό που εύλογα θα περίμενε κανείς να είναι εντός του πλαισίου της ιδιωτικότητάς σας.
- Παραβιάστηκαν τα δικαιώματά σας (σε αντίθεση με τα δικαιώματα οποιουδήποτε άλλου ατόμου) και έχετε ή είχατε εύλογη προσδοκία ιδιωτικότητας στην περιοχή από την οποία κατασχέθηκαν τα εν λόγω αντικείμενά σας.
- Ο αστυνομικός δεν είχε ένταλμα (ή το ένταλμα είχε κάποιο νομικό σφάλμα).
Εάν έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά σας, μπορείτε να υποβάλετε καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη – τον Εθνικό Μηχανισμό για τη διερεύνηση αυθαιρεσιών της αστυνομίας.
Στοιχεία επικοινωνίας με τον Συνήγορο του Πολίτη:
- Email: press@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: (+30) 213 1306 600
- Διαδικτυακή καταγγελία: https://www.synigoros.gr/en/anafora/ivooli-anaforas
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/en
Τα παιδιά έχουν απευθείας πρόσβαση στον Συνήγορο του Παιδιού (ονομάζεται επίσης «Ο Συνήγορος»), που ανήκει στα τμήματα του Συνηγόρου του Πολίτη.
- Email: cr@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: 800.11.32000
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/paidi/index.html
Υπάρχει επίσης μια ηλεκτρονική φόρμα για παράπονα που μπορείτε να συμπληρώσετε εδώ και ειδικές οδηγίες εδώ.
Πηγή:
Το άρθρο 278 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται η αστυνομία κατά τη σύλληψη.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Τα άρθρα 8, 10 και 17 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου («ΕΣΔΑ») προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες στην Ευρώπη.
https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/Convention_ELL
Ο Νόμος 4443/2016 δημιουργεί τον Συνήγορο του Πολίτη με σκοπό να παρακολουθεί και να προωθεί την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4443-2016
Ο Νόμος 3094/2003 καθορίζει την αποστολή του Συνηγόρου του Πολίτη και το τμήμα των Βοηθών Δικηγόρων, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης των καθηκόντων του Συνηγόρου του Παιδιού.
https://www.kodiko.gr/nomothesia/document/175210/nomos-3094-2003
13. Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω περιπτώσεις διάκρισης εναντίον μου;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:
Σε περιπτώσεις παρενόχλησης από την αστυνομία, υπάρχουν σχετικά μέτρα αντιμετώπισης.
Ως πρώτο βήμα, θα πρέπει πάντα να σημειώνετε / σημειώνετε κάθε φορά που συμβαίνει. Θα πρέπει να προσπαθήσετε να καταγράψετε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Για παράδειγμα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να καταγράψετε την ημερομηνία, την ώρα, την τοποθεσία, τα στοιχεία του αστυνομικού (ονόματα, αριθμούς σημάτων, φυσική εμφάνιση), μάρτυρες, συνομιλίες και ενέργειες όλων των συμμετεχόντων κ.λπ.
Οι σημειώσεις σας θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για οποιαδήποτε επίσημη καταγγελία μπορεί να υποβάλετε αργότερα. Εάν η παρενόχληση συνεχιστεί, μπορείτε να υποβάλετε επίσημη καταγγελία.
Στην Ελλάδα, υπάρχουν τέσσερις πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης της κακοποίησης από την αστυνομία. Μπορεί κανείς να:
- υποβάλει καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη, στο πλαίσιο του μηχανισμού Εξέτασης Αστυνομικής Βίας και Βίας στις Φυλακές,
- υποβάλει καταγγελία στον αστυνομικό επόπτη/ανώτατο αξιωματικό της αστυνομίας, ζητώντας διοικητική έρευνα που μπορεί να οδηγήσει σε πειθαρχικές κυρώσεις,·
- ζητήσει την ποινική δίωξη του αστυνομικού, σε περίπτωση που η παρενοχλητική συμπεριφορά συνιστά ποινικό αδίκημα, ή
- ζητήσει αποζημίωση που προκλήθηκε από τη συμπεριφορά του αστυνομικού ενώπιον των Πολιτικών Δικαστηρίων.
Εάν θέλει κανείς να υποβάλει επίσημη καταγγελία, θα πρέπει να επικοινωνήσει με έναν δικηγόρο για να συζητήσει τις σχετικές επιλογές. Μπορεί να υπάρχει νομική αξίωση σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων (που σημαίνει ότι αυτά δεν έχουν γίνει σεβαστά από πλευράς της αστυνομίας) ή σε περίπτωση τραυματισμού και σε περίπτωση που ισχύουν συγκεντρωτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:
- Ο αστυνομικός σας κάνει έρευνα: (π.χ. βρίσκεστε υπό κράτηση ή/και σας κάνουν σωματικό έλεγχο), ερευνά την οικία σας (συμπεριλαμβανομένης της βεράντας, του κήπου κ.λπ.) ή το δωμάτιο του ξενοδοχείου σας, τα έγγραφά σας ή άλλα προσωπικά σας αντικείμενα.
- Ο αστυνομικός μπήκε εντός της οικίας σας, σας άγγιξε, πήρε τα έγγραφά σας ή/και τα προσωπικά σας αντικείμενα ή ο αστυνομικός δεν σεβάστηκε αυτό που εύλογα θα περίμενε κανείς να είναι εντός του πλαισίου της ιδιωτικότητάς σας.
- Παραβιάστηκαν τα δικαιώματά σας (σε αντίθεση με τα δικαιώματα οποιουδήποτε άλλου ατόμου) και έχετε ή είχατε εύλογη προσδοκία ιδιωτικότητας στην περιοχή από την οποία κατασχέθηκαν τα εν λόγω αντικείμενά σας.
- Ο αστυνομικός δεν είχε ένταλμα (ή το ένταλμα είχε κάποιο νομικό σφάλμα).
Εάν έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά σας, μπορείτε να υποβάλετε καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη – τον Εθνικό Μηχανισμό για τη διερεύνηση αυθαιρεσιών της αστυνομίας.
Στοιχεία επικοινωνίας με τον Συνήγορο του Πολίτη:
- Email: press@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: (+30) 213 1306 600
- Διαδικτυακή καταγγελία: https://www.synigoros.gr/en/anafora/ivooli-anaforas
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/en
Τα παιδιά έχουν απευθείας πρόσβαση στον Συνήγορο του Παιδιού (ονομάζεται επίσης «Ο Συνήγορος»), που ανήκει στα τμήματα του Συνηγόρου του Πολίτη.
- Email: cr@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: 800.11.32000
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/paidi/index.html
Υπάρχει επίσης μια ηλεκτρονική φόρμα για παράπονα που μπορείτε να συμπληρώσετε εδώ και ειδικές οδηγίες εδώ.
Πηγή:
Τα άρθρα 8, 10 και 17 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου («ΕΣΔΑ») προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες στην Ευρώπη.
https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/Convention_ELL
Ο Νόμος 4443/2016 δημιουργεί τον Συνήγορο του Πολίτη με σκοπό να παρακολουθεί και να προωθεί την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4443-2016
Ο Νόμος 3094/2003 καθορίζει την αποστολή του Συνηγόρου του Πολίτη και το τμήμα των Βοηθών Δικηγόρων, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης των καθηκόντων του Συνηγόρου του Παιδιού.
https://www.kodiko.gr/nomothesia/document/175210/nomos-3094-2003
14. Τι μπορώ να κάνω σε περίπτωση που η αστυνομία διεξάγει παράνομη έρευνα ή αν κρατούμαι παρανόμως;
Προτεινόμενες πληροφορίες
Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτή τη συμβουλή:
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:
Τα άτομα που αισθάνονται ότι παραβιάστηκαν τα δικαιώματά τους κατά τη διάρκεια των αστυνομικών ερευνών (π.χ. είτε επειδή δεν υπήρχε ένταλμα είτε επειδή οι αστυνομικοί υπερέβησαν τα όρια που θέτει το ένταλμα ή ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας) έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν στο Δικαστικό Συμβούλιο και να ζητήσουν την ακύρωση της αστυνομικής έκθεσης.
Μπορεί να υπάρχει νομική αξίωση σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων (που σημαίνει ότι αυτά δεν έχουν γίνει σεβαστά από πλευράς της αστυνομίας) ή σε περίπτωση τραυματισμού και σε περίπτωση που ισχύουν συγκεντρωτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:
- Ο αστυνομικός σας κάνει έρευνα: (π.χ. βρίσκεστε υπό κράτηση ή/και σας κάνουν σωματικό έλεγχο), ερευνά την οικία σας (συμπεριλαμβανομένης της βεράντας, του κήπου κ.λπ.) ή το δωμάτιο του ξενοδοχείου σας, τα έγγραφά σαςσ ή άλλα προσωπικά σας αντικείμενα.
- Ο αστυνομικός μπήκε εντός της οικίας σας, σας άγγιξε, πήρε τα έγγραφά σας ή/και τα προσωπικά σας αντικείμενα ή ο αστυνομικός δεν σεβάστηκε αυτό που εύλογα θα περίμενε κανείς να είναι εντός του πλαισίου της ιδιωτικότητάς σας.
- Παραβιάστηκαν τα δικαιώματά σας (σε αντίθεση με τα δικαιώματα οποιουδήποτε άλλου ατόμου) και έχετε ή είχατε εύλογη προσδοκία ιδιωτικότητας στην περιοχή από την οποία κατασχέθηκαν τα εν λόγω αντικείμενά σας.
- Ο αστυνομικός δεν είχε ένταλμα (ή το ένταλμα είχε κάποιο νομικό σφάλμα).
Εάν έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά σας, μπορείτε να υποβάλετε καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη – τον Εθνικό Μηχανισμό για τη διερεύνηση αυθαιρεσιών της αστυνομίας.
Στοιχεία επικοινωνίας με τον Συνήγορο του Πολίτη:
- Email: press@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: (+30) 213 1306 600
- Διαδικτυακή καταγγελία: https://www.synigoros.gr/en/anafora/ivooli-anaforas
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/en
Τα παιδιά έχουν απευθείας πρόσβαση στον Συνήγορο του Παιδιού (ονομάζεται επίσης «Ο Συνήγορος»), που ανήκει στα τμήματα του Συνηγόρου του Πολίτη.
- Email: cr@synigoros.gr
- Τηλέφωνο: 800.11.32000
- Ιστοσελίδα: https://www.synigoros.gr/paidi/index.html
Υπάρχει επίσης μια ηλεκτρονική φόρμα για παράπονα που μπορείτε να συμπληρώσετε εδώ και ειδικές οδηγίες εδώ.
Πηγή:
Το άρθρο 171 παρ. 1, περίπτωση β του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι αν δεν ακολουθηθεί η σωστή διαδικασία κατά την προδικασία, τότε η ποινική υπόθεση ακυρώνεται..
Το άρθρο 176 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο μιας άκυρης σύλληψης δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο δικαστήριο.
Το άρθρο 278 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται η αστυνομία κατά τη σύλληψη.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4620-2019
Ο Νόμος 4443/2016 δημιουργεί τον Συνήγορο του Πολίτη με σκοπό να παρακολουθεί και να προωθεί την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/nomos-4443-2016
Ο Νόμος 3094/2003 καθορίζει την αποστολή του Συνηγόρου του Πολίτη και το τμήμα των Βοηθών Δικηγόρων, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης των καθηκόντων του Συνηγόρου του Παιδιού.
https://www.kodiko.gr/nomothesia/document/175210/nomos-3094-2003